Python 中的条件语句是编程的核心逻辑工具,用于根据不同条件执行不同的代码分支。以下是详细说明和示例:
一、基础语法结构
if 条件1:
# 条件1为True时执行的代码
elif 条件2:
# 条件1为False且条件2为True时执行的代码
else:
# 所有条件为False时执行的代码
二、关键特性
-
缩进敏感
Python 通过缩进(通常4个空格)定义代码块,必须严格保持一致:if x > 0: print("正数") # 正确缩进 print("错误格式") # 缩进错误会报错
-
条件表达式
支持所有比较运算符(==
,!=
,>
,<
,>=
,<=
)和逻辑运算符(and
,or
,not
):if age >= 18 and (license is not None or has_permit): print("允许驾驶")
-
单行简写
简单条件可写成单行(不推荐复杂逻辑使用):if x > 0: print("正数")
三、实用示例
示例1:数字分类
num = 15
if num > 0:
print("正数")
elif num < 0:
print("负数")
else:
print("零")
# 输出:正数
示例2:成绩评级
score = 88
if score >= 90:
grade = "A"
elif score >= 80:
grade = "B"
elif score >= 70:
grade = "C"
else:
grade = "D"
print(f"成绩等级:{grade}") # 输出:成绩等级:B
示例3:用户权限验证
username = input("请输入用户名:")
password = input("请输入密码:")
if username == "admin" and password == "123456":
print("登录成功!")
elif username == "":
print("用户名不能为空!")
else:
print("账号或密码错误")
四、进阶技巧
-
三元表达式
简化单行条件赋值:result = "通过" if score >= 60 else "未通过"
-
条件嵌套
合理使用嵌套(建议不超过3层):if temp > 30: if humidity > 70: print("高温高湿警报!") else: print("高温干燥") else: print("正常温度")
-
空值处理
使用is not None
明确判断非空:if data is not None and len(data) > 0: process(data)
五、常见错误
-
缩进错误
if x > 0: print("正数") # 缺少缩进会触发IndentationError
-
赋值运算符误用
if x = 5: # 应使用 == 而不是 = print("错误写法")
-
类型错误
if "5" > 3: # 字符串和数字无法比较,会抛出TypeError print("不会执行")
通过灵活组合条件语句,可以实现复杂的业务逻辑。建议从简单条件开始练习,逐步掌握多条件组合和嵌套的使用。