文章目录
1 差分序列
1.1 差分序列定义
设:
h
0
,
h
1
,
⋯
,
h
n
,
⋯
h_0,h_1,\cdots ,h_n,\cdots
h0,h1,⋯,hn,⋯
是一个序列,我们定义该序列的(一阶)差分序列为:
Δ
h
0
,
Δ
h
1
,
⋯
,
Δ
h
n
,
⋯
\Delta h_0,\Delta h_1,\cdots ,\Delta h_n,\cdots
Δh0,Δh1,⋯,Δhn,⋯
其中:
Δ
h
n
=
h
n
+
1
−
h
n
(
n
≥
0
)
\Delta h_n = h_{n+1} - h_n\ \ (n\ge 0)
Δhn=hn+1−hn (n≥0)
差分序列的项是序列的相邻项的差。进一步,我们可以再得到上述差分序列的差分序列,即二阶差分序列,我们将它记为:
Δ
2
h
0
,
Δ
2
h
1
,
⋯
,
Δ
2
h
n
,
⋯
\Delta^2 h_0,\Delta^2 h_1,\cdots ,\Delta^2 h_n,\cdots
Δ2h0,Δ2h1,⋯,Δ2hn,⋯
更一般地,我们可以通过:
Δ
p
h
0
,
Δ
p
h
1
,
⋯
,
Δ
p
h
n
,
⋯
(
p
≥
1
)
\Delta^p h_0,\Delta^p h_1,\cdots ,\Delta^p h_n,\cdots \ \ (p\ge 1)
Δph0,Δph1,⋯,Δphn,⋯ (p≥1)
递归地定义原序列的
p
p
p阶差分序列,其中:
Δ
p
h
n
=
Δ
(
Δ
p
−
1
h
n
)
\Delta^p h_n = \Delta (\Delta^{p-1}h_n)
Δphn=Δ(Δp−1hn)
所以相对来说
Δ
p
h
n
\Delta^p h_n
Δphn就是
Δ
p
−
1
h
n
\Delta^{p-1}h_n
Δp−1hn的一阶差分序列,方便起见,我们可以定义一个序列的
0
0
0阶差分序列就是它自己,即:
Δ
0
h
n
=
h
n
(
n
≥
0
)
\Delta^0 h_n = h_n\ \ (n\ge 0)
Δ0hn=hn (n≥0)
1.2 差分表
一个序列的差分表是通过将
p
=
0
,
1
,
2
⋯
p=0,1,2\cdots
p=0,1,2⋯阶差分序列列成一行得到的,就像下面这样:
h
0
h
1
h
2
h
3
h
4
⋯
Δ
h
0
Δ
h
1
Δ
h
2
Δ
h
3
⋯
Δ
2
h
0
Δ
2
h
1
Δ
2
h
2
⋯
Δ
3
h
0
Δ
3
h
1
⋯
⋯
h_0\ \ \ \ \ \ \ \ h_1\ \ \ \ \ \ \ \ h_2\ \ \ \ \ \ \ \ h_3\ \ \ \ \ \ \ \ h_4 \cdots \\ \Delta h_0\ \ \ \ \ \Delta h_1\ \ \ \ \ \Delta h_2\ \ \ \ \ \Delta h_3\cdots \\ \Delta^2 h_0\ \ \ \Delta^2 h_1\ \ \ \Delta^2 h_2\cdots \\ \Delta^3 h_0\ \Delta^3 h_1\cdots \\ \cdots
h0 h1 h2 h3 h4⋯Δh0 Δh1 Δh2 Δh3⋯Δ2h0 Δ2h1 Δ2h2⋯Δ3h0 Δ3h1⋯⋯
定理1:设序列的通项是
n
n
n的
p
p
p次多项式,即:
h
n
=
a
p
n
p
+
a
p
−
1
n
p
−
1
+
⋯
+
a
1
n
+
a
0
(
n
≥
0
)
h_n = a_pn^p + a_{p-1}n^{p-1} + \cdots +a_1n + a_0\ \ \ (n\ge 0)
hn=apnp+ap−1np−1+⋯+a1n+a0 (n≥0)
则对所有的
n
≥
0
n\ge 0
n≥0,
Δ
p
+
1
h
=
0
\Delta^{p+1}h=0
Δp+1h=0。也就是说,差分表的第
p
+
1
p+1
p+1行为
0
0
0。
证明:通过对 p p p施归纳法
- p = 0 p=0 p=0时,则有 h n = a 0 h_n=a_0 hn=a0,从而 Δ h n = a 0 − a 0 = 0 \Delta h_n = a_0-a_0=0 Δhn=a0−a0=0成立
-
p
≥
1
p\ge 1
p≥1时,假设通项为
n
n
n的
p
−
1
p-1
p−1次多项式时定理成立,则:
Δ h n = ( a p ( n + 1 ) p + a p − 1 ( n + 1 ) p − 1 + ⋯ a 1 ( n + 1 ) + a 0 ) − ( a p n p + a p − 1 n p − 1 + ⋯ + a 1 n + a 0 ) \Delta h_n = (a_p(n+1)^p + a_{p-1}(n+1)^{p-1} +\cdots a_1(n+1) +a_0 ) - (a_pn^p + a_{p-1}n^{p-1} + \cdots +a_1n + a_0) Δhn=(ap(n+1)p+ap−1(n+1)p−1+⋯a1(n+1)+a0)−(apnp+ap−1np−1+⋯+a1n+a0)
根据二项式定理可知:
a p ( n + 1 ) p − a p n p = a p ( n p + ( n 1 ) n p − 1 + ⋯ + 1 ) − a p n p = a p ( ( n 1 ) n p − 1 + ⋯ + 1 ) a_p(n+1)^p -a_pn^p = a_p(n^p + \begin{pmatrix}n\\1\end{pmatrix}n^{p-1} + \cdots + 1) - a_pn^p = a_p(\begin{pmatrix}n\\1\end{pmatrix}n^{p-1} + \cdots + 1) ap(n+1)p−apnp=ap(np+(n1)np−1+⋯+1)−apnp=ap((n1)np−1+⋯+1)
根据这个计算,我们可以断定, n p n^p np在 Δ h n \Delta h_n Δhn中被消去了,并且 Δ h n \Delta h_n Δhn是 n n n的至多 p − 1 p-1 p−1次多项式,根据归纳假设:
Δ p h n = 0 ( n ≥ 0 ) \Delta^p h_n = 0\ \ (n\ge 0) Δphn=0 (n≥0)
因为 Δ p + 1 h n = Δ p ( Δ h n ) \Delta^{p+1}h_n = \Delta^p(\Delta h_n) Δp+1hn=Δp(Δhn),因此有:
Δ p + 1 h n = 0 ( n ≥ 0 ) \Delta^{p+1} h_n = 0\ \ (n\ge 0) Δp+1hn=0 (n≥0)
得证。
1.3 k k k阶差分公式
序列
h
0
,
h
1
,
⋯
,
h
n
,
⋯
h_0,h_1,\cdots,h_n,\cdots
h0,h1,⋯,hn,⋯的
k
k
k阶差分公式为:
Δ
k
h
n
=
∑
j
=
0
k
(
−
1
)
k
−
j
(
k
j
)
h
n
+
j
\Delta^k h_n = \sum_{j=0}^k(-1)^{k-j}\begin{pmatrix}k\\j\end{pmatrix}h_{n+j}
Δkhn=j=0∑k(−1)k−j(kj)hn+j
证明:我们对 k k k施归纳法:
- k = 0 k=0 k=0时,有 h n = h n h_n=h_n hn=hn成立
-
k
≥
1
k\ge 1
k≥1时,假设
k
k
k时成立,则
k
+
1
k+1
k+1时:
Δ k + 1 h n = Δ k h n + 1 − Δ k h n = ∑ j = 0 k ( − 1 ) k − j ( k j ) h n + 1 + j − ∑ j = 0 k ( − 1 ) k − j ( k j ) h n + j = ∑ j = 1 k + 1 ( − 1 ) k − ( j − 1 ) ( k j − 1 ) h n + j − ∑ j = 0 k ( − 1 ) k − j ( k j ) h n + j = ∑ j = 1 k + 1 ( − 1 ) k − ( j − 1 ) ( k j − 1 ) h n + j + ∑ j = 0 k + 1 ( − 1 ) k − ( j − 1 ) ( k j ) h n + j = ∑ j = 1 k + 1 ( − 1 ) k + 1 − j ( ( k j − 1 ) + ( k j ) ) h n + j = ∑ j = 1 k + 1 ( − 1 ) k + 1 − j ( k + 1 j ) h n + j \begin{aligned} \Delta^{k+1}h_n = \Delta^k h_{n+1} - \Delta^k h_n &=\sum_{j=0}^k(-1)^{k-j}\begin{pmatrix}k\\j\end{pmatrix}h_{n+1+j}-\sum_{j=0}^k(-1)^{k-j}\begin{pmatrix}k\\j\end{pmatrix}h_{n+j}\\ &= \sum_{j=1}^{k+1}(-1)^{k-(j-1)}\begin{pmatrix}k\\j-1\end{pmatrix}h_{n+j}-\sum_{j=0}^k(-1)^{k-j}\begin{pmatrix}k\\j\end{pmatrix}h_{n+j}\\ &= \sum_{j=1}^{k+1}(-1)^{k-(j-1)}\begin{pmatrix}k\\j-1\end{pmatrix}h_{n+j}+\sum_{j=0}^{k+1}(-1)^{k-(j-1)}\begin{pmatrix}k\\j\end{pmatrix}h_{n+j}\\ &= \sum_{j=1}^{k+1}(-1)^{k+1-j}(\begin{pmatrix}k\\j-1\end{pmatrix}+\begin{pmatrix}k\\j\end{pmatrix})h_{n+j}\\ &= \sum_{j=1}^{k+1}(-1)^{k+1-j}\begin{pmatrix}k+1\\j\end{pmatrix}h_{n+j} \end{aligned} Δk+1hn=Δkhn+1−Δkhn=j=0∑k(−1)k−j(kj)hn+1+j−j=0∑k(−1)k−j(kj)hn+j=j=1∑k+1(−1)k−(j−1)(kj−1)hn+j−j=0∑k(−1)k−j(kj)hn+j=j=1∑k+1(−1)k−(j−1)(kj−1)hn+j+j=0∑k+1(−1)k−(j−1)(kj)hn+j=j=1∑k+1(−1)k+1−j((kj−1)+(kj))hn+j=j=1∑k+1(−1)k+1−j(k+1j)hn+j
故 k + 1 k+1 k+1时也成立,得证。
1.4 差分的线性性
差分是具有线性性质的(用线性代数的语言描述,序列的集合形成一个向量空间,而
Δ
\Delta
Δ是这个向量空间上的线性变换),假设
g
n
g_n
gn和
f
n
f_n
fn分别是两个序列的通项,定义另一个序列为:
h
n
=
f
n
+
g
n
(
n
≥
0
)
h_n = f_n + g_n\ \ (n\ge 0)
hn=fn+gn (n≥0)
则易得:
Δ
h
n
=
Δ
f
n
+
Δ
g
n
\Delta h_n = \Delta f_n + \Delta g_n
Δhn=Δfn+Δgn
更一般地:
Δ
p
h
n
=
Δ
p
f
n
+
Δ
p
g
n
\Delta^p h_n = \Delta^p f_n + \Delta^p g_n
Δphn=Δpfn+Δpgn
如果
c
,
d
c,d
c,d是常数,则对每个整数
p
≥
0
p\ge 0
p≥0:
Δ
p
(
c
f
n
+
d
g
n
)
=
c
Δ
p
f
n
+
d
Δ
p
g
n
\Delta^p (cf_n+dg_n) = c\Delta^p f_n + d\Delta^p g_n
Δp(cfn+dgn)=cΔpfn+dΔpgn
1.5 差分表与通项为 n n n的多项式
根据差分表的定义,序列
h
0
,
h
1
,
h
2
,
⋯
,
h
n
,
⋯
h_0, h_1,h_2,\cdots , h_n,\cdots
h0,h1,h2,⋯,hn,⋯的差分表由它的第
0
0
0行上的元素确定。不仅如此,差分表还可以由沿左边,即第
0
0
0条对角线上的元素确定:
Δ
h
0
,
Δ
1
h
0
,
Δ
2
h
0
,
⋯
\Delta h_0,\Delta^1 h_0,\Delta^2 h_0,\cdots
Δh0,Δ1h0,Δ2h0,⋯
这个性质是下述事实的推论:差分表(从左到右)对角线上的元素由前一条对角线上的元素确定,例如:
Δ
h
1
=
Δ
2
h
0
+
Δ
h
0
\Delta h_1 = \Delta^2 h_0 + \Delta h_0
Δh1=Δ2h0+Δh0
所以,如果差分表的第
0
0
0条对角线只包含
0
0
0,那么整个差分表就只包含
0
0
0。
下面讨论一种简单的第 0 0 0条对角线,即除去一个 1 1 1外只包含 0 0 0的对角线,比如 1 1 1在第 p p p行(从而在这个 1 1 1前面有 p p p个 0 0 0),而且易知在 p + 1 p+1 p+1行及之后,所有的元素都等于 0 0 0,例如 p = 4 p=4 p=4,那么第 5 5 5行往后的行全是 0 0 0。那么问题来了,我们能否找出序列的一般项,使得它的差分表的第 0 0 0条对角线是 0 , 0 , 0 , 0 , 1 , 0 , 0 , ⋯ 0,0,0,0,1,0,0,\cdots 0,0,0,0,1,0,0,⋯呢?我们先用第 0 0 0条对角线确定差分表的三角形部分并得到
0 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 0 1 1 0\ 0\ 0\ 0\ 1\\ 0\ 0\ 0\ 1\\ 0\ 0\ 1\\ 0\ 1\\ 1 0 0 0 0 10 0 0 10 0 10 11
因为第
5
5
5行全是
0
0
0,根据上面的定理,我们寻找一个
n
n
n的
4
4
4次多项式
h
n
h_n
hn。根据差分表,我们看到:
h
0
=
0
h
1
=
0
h
2
=
0
h
3
=
0
h
4
=
1
h_0 = 0\\ h_1=0\\ h_2=0\\ h_3=0\\ h_4=1
h0=0h1=0h2=0h3=0h4=1
因此如果
h
n
h_n
hn是一个
4
4
4次多项式,那么它有根
0
,
1
,
2
,
3
0,1,2,3
0,1,2,3,因此对于某个常数
c
c
c有:
h
n
=
c
n
(
n
−
1
)
(
n
−
2
)
(
n
−
3
)
h_n = cn(n-1)(n-2)(n-3)
hn=cn(n−1)(n−2)(n−3)
因为
h
4
=
1
h_4=1
h4=1,所以我们可以得到:
c
=
1
4
!
c = \frac{1}{4!}
c=4!1
从而得到:
h
n
=
n
(
n
−
1
)
(
n
−
2
)
(
n
−
3
)
4
!
=
(
n
4
)
(
n
≥
0
)
h_n = \frac{n(n-1)(n-2)(n-3)}{4!}=\begin{pmatrix}n\\4\end{pmatrix}\ \ (n\ge 0)
hn=4!n(n−1)(n−2)(n−3)=(n4) (n≥0)
更一般地,同样的论述表明:
h
n
=
n
(
n
−
1
)
(
n
−
2
)
⋯
(
n
−
p
+
1
)
p
!
=
(
n
p
)
h_n = \frac{n(n-1)(n-2)\cdots(n-p+1)}{p!}=\begin{pmatrix}n\\p\end{pmatrix}
hn=p!n(n−1)(n−2)⋯(n−p+1)=(np)
是
n
n
n的
p
p
p次多项式,其差分表的第
0
0
0条对角线等于:
0
,
0
,
⋯
,
0
⏞
p
,
1
,
0
,
0
,
⋯
\overbrace{0,0,\cdots,0}^{p},1,0,0,\cdots
0,0,⋯,0
p,1,0,0,⋯
根据差分的线性性和差分表第 0 0 0条对角线确定整个差分表从而确定序列本身的事实,可以得到下面定理。
定理2:差分表的第
0
0
0条对角线等于:
c
0
,
c
1
,
c
2
,
⋯
,
c
p
,
0
,
0
,
0
,
⋯
(
c
p
≠
0
)
c_0,c_1,c_2,\cdots,c_p,0,0,0,\cdots\ \ \ (c_p\ne 0)
c0,c1,c2,⋯,cp,0,0,0,⋯ (cp=0)
的序列是满足:
h
n
=
c
0
(
n
0
)
+
c
1
(
n
1
)
+
c
2
(
n
2
)
+
⋯
+
c
p
(
n
p
)
(1)
h_n = c_0\begin{pmatrix}n\\0\end{pmatrix}+c_1\begin{pmatrix}n\\1\end{pmatrix}+c_2\begin{pmatrix}n\\2\end{pmatrix}+\cdots+c_p\begin{pmatrix}n\\p\end{pmatrix}\tag{1}
hn=c0(n0)+c1(n1)+c2(n2)+⋯+cp(np)(1)
的
n
n
n的
p
p
p次多项式。
n n n的每一个 p p p次多项式对于选定的某些常数 c 0 , c 1 , ⋯ , c p c_0,c_1,\cdots, c_p c0,c1,⋯,cp可以表示成 ( 1 ) (1) (1)的形式,这些常数是唯一确定的。下面来证明该命题。
证明:根据式
(
1
)
(1)
(1):
h
n
=
∑
i
=
0
p
c
i
(
n
i
)
n
=
0
,
1
,
2
,
⋯
h_n = \sum_{i=0}^p c_i\begin{pmatrix}n\\i\end{pmatrix}\ \ \ n = 0, 1, 2, \cdots
hn=i=0∑pci(ni) n=0,1,2,⋯
假设有另一个常数序列
c
0
′
,
c
1
′
,
⋯
,
c
p
′
c_0', c_1', \cdots, c_p'
c0′,c1′,⋯,cp′使得:
h
n
=
∑
i
=
0
p
c
i
′
(
n
i
)
n
=
0
,
1
,
2
,
⋯
h_n = \sum_{i=0}^p c_i'\begin{pmatrix}n\\i\end{pmatrix}\ \ \ n = 0, 1, 2, \cdots
hn=i=0∑pci′(ni) n=0,1,2,⋯
则我们只需证明
c
i
=
c
i
′
(
0
≤
i
≤
p
)
c_i=c_i'(0\le i\le p)
ci=ci′(0≤i≤p),假设这个条件不成立,定义:
r
=
m
a
x
{
i
∣
0
≤
i
≤
p
,
c
i
≠
c
i
′
}
r = max\{i|0\le i\le p, c_i\ne c_i'\}
r=max{i∣0≤i≤p,ci=ci′}
即
r
r
r是两个序列中最后一个不相等的位置,则有:
0
=
∑
i
=
0
r
(
c
i
′
−
c
i
)
(
n
i
)
n
=
0
,
1
,
2
,
⋯
0=\sum_{i=0}^r (c_i'-c_i)\begin{pmatrix}n\\i\end{pmatrix}\ \ \ n = 0, 1, 2, \cdots
0=i=0∑r(ci′−ci)(ni) n=0,1,2,⋯
考虑多项式:
f
(
x
)
=
∑
i
=
0
r
(
c
i
′
−
c
i
)
(
x
i
)
f(x) = \sum_{i=0}^r (c_i'-c_i)\begin{pmatrix}x\\i\end{pmatrix}
f(x)=i=0∑r(ci′−ci)(xi)
对
n
=
0
,
1
,
2
,
⋯
n=0,1,2,\cdots
n=0,1,2,⋯都有
f
(
n
)
=
0
f(n)=0
f(n)=0。
f
(
x
)
f(x)
f(x)的次数为
r
r
r,非
0
0
0多项式有限根,这与假设矛盾。因此
c
i
=
c
i
′
c_i=c_i'
ci=ci′得证。
这个方法可以用来计算通项为 n n n的多项式的任意序列的部分和,这便有了下面的定理。
定理3:假设序列
h
0
,
h
1
,
h
2
,
⋯
,
h
n
,
⋯
h_0,h_1,h_2,\cdots,h_n,\cdots
h0,h1,h2,⋯,hn,⋯的差分表的第
0
0
0条对角线等于
c
0
,
c
1
,
c
2
,
⋯
,
c
p
,
0
,
0
,
⋯
c_0,c_1,c_2,\cdots, c_p,0,0,\cdots
c0,c1,c2,⋯,cp,0,0,⋯
则:
∑
k
=
0
n
h
k
=
c
0
(
n
+
1
1
)
+
c
1
(
n
+
1
2
)
+
c
2
(
n
+
1
3
)
+
⋯
+
c
p
(
n
+
1
p
+
1
)
\sum_{k=0}^n h_k = c_0\begin{pmatrix}n+1\\1\end{pmatrix}+c_1\begin{pmatrix}n+1\\2\end{pmatrix}+c_2\begin{pmatrix}n+1\\3\end{pmatrix}+\cdots+c_p\begin{pmatrix}n+1\\p+1\end{pmatrix}
k=0∑nhk=c0(n+11)+c1(n+12)+c2(n+13)+⋯+cp(n+1p+1)
2 Stirling数
2.1 第二类Stirling数
差分表的第
0
0
0条对角线上的数字具有组合意义,设:
h
n
=
n
p
h_n = n^p
hn=np
h
n
h_n
hn的差分表的第
0
0
0条对角线具有如下形式:
c
(
p
,
0
)
,
c
(
p
,
1
)
,
c
(
p
,
2
)
,
⋯
,
c
(
p
,
p
)
,
0
,
0
,
⋯
c(p,0),c(p,1),c(p,2),\cdots, c(p,p),0,0,\cdots
c(p,0),c(p,1),c(p,2),⋯,c(p,p),0,0,⋯
因此有:
n
p
=
c
(
p
,
0
)
(
n
0
)
+
c
(
p
,
1
)
(
n
1
)
+
c
(
p
,
2
)
(
n
2
)
+
⋯
+
c
(
p
,
p
)
(
n
p
)
(2)
n^p = c(p,0)\begin{pmatrix}n\\0\end{pmatrix}+c(p,1)\begin{pmatrix}n\\1\end{pmatrix}+c(p,2)\begin{pmatrix}n\\2\end{pmatrix}+\cdots+c(p,p)\begin{pmatrix}n\\p\end{pmatrix}\tag{2}
np=c(p,0)(n0)+c(p,1)(n1)+c(p,2)(n2)+⋯+c(p,p)(np)(2)
如果
p
=
0
p=0
p=0 ,则
h
n
=
1
h_n = 1
hn=1,则
c
(
0
,
0
)
=
1
c(0,0)=1
c(0,0)=1;如果
p
≥
1
p\ge 1
p≥1,则
n
p
n^p
np有一个等于
0
0
0的常数项,所以
c
(
p
,
0
)
=
0
c(p,0) = 0
c(p,0)=0。
现在我们引入一个新的记号来改写
(
2
)
(2)
(2)式。设:
[
n
]
k
=
{
n
(
n
−
1
)
(
n
−
2
)
⋯
(
n
−
k
+
1
)
k
≥
1
1
k
=
0
[n]_k = \begin{cases} n(n-1)(n-2)\cdots (n-k+1)&k\ge 1\\ 1&k=0 \end{cases}
[n]k={n(n−1)(n−2)⋯(n−k+1)1k≥1k=0
其实这个
[
n
]
k
[n]_k
[n]k就是
n
n
n个不同对象的
k
k
k排列数,也就是
P
(
n
,
k
)
P(n,k)
P(n,k),现在用
[
n
]
k
[n]_k
[n]k来表示更简介。注意到:
[
n
]
k
+
1
=
(
n
−
k
)
[
n
]
k
[n]_{k+1} = (n-k)[n]_k
[n]k+1=(n−k)[n]k
因为
(
n
k
)
=
[
n
]
k
k
!
\begin{pmatrix}n\\k\end{pmatrix} =\frac{[n]_k}{k!}
(nk)=k![n]k
从而得到:
[
n
]
k
=
k
!
(
n
k
)
[n]_k = k!\begin{pmatrix}n\\k\end{pmatrix}
[n]k=k!(nk)
因此式
(
2
)
(2)
(2)可依此改写为:
n
p
=
c
(
p
,
0
)
[
n
]
0
0
!
+
c
(
p
,
1
)
[
n
]
1
1
!
+
c
(
p
,
2
)
[
n
]
2
2
!
+
⋯
+
c
(
p
,
p
)
[
n
]
p
p
!
=
∑
k
=
0
p
c
(
p
,
k
)
k
!
[
n
]
k
(3)
n^p = c(p,0)\frac{[n]_0}{0!}+c(p,1)\frac{[n]_1}{1!}+c(p,2)\frac{[n]_2}{2!}+\cdots+c(p,p)\frac{[n]_p}{p!}=\sum_{k=0}^p\frac{c(p,k)}{k!}[n]_k\tag{3}
np=c(p,0)0![n]0+c(p,1)1![n]1+c(p,2)2![n]2+⋯+c(p,p)p![n]p=k=0∑pk!c(p,k)[n]k(3)
现在我们引入:
S
(
p
,
k
)
=
c
(
p
,
k
)
k
!
(
0
≤
k
≤
p
)
S(p,k) = \frac{c(p,k)}{k!}\ \ (0\le k\le p)
S(p,k)=k!c(p,k) (0≤k≤p)
则
(
3
)
(3)
(3)式就变为了:
n
p
=
S
(
p
,
0
)
[
n
]
0
+
S
(
p
,
1
)
[
n
]
1
+
S
(
p
,
2
)
[
n
]
2
+
⋯
+
S
(
p
,
p
)
[
n
]
p
=
∑
k
=
0
p
S
(
p
,
k
)
[
n
]
k
(4)
n^p = S(p,0)[n]_0+S(p,1)[n]_1+S(p,2)[n]_2+\cdots+S(p,p)[n]_p=\sum_{k=0}^pS(p,k)[n]_k\tag{4}
np=S(p,0)[n]0+S(p,1)[n]1+S(p,2)[n]2+⋯+S(p,p)[n]p=k=0∑pS(p,k)[n]k(4)
刚刚引入的
S
(
p
,
k
)
S(p,k)
S(p,k)就叫做第二类Stirling数,根据
c
(
p
,
0
)
c(p,0)
c(p,0)的取值,我们有:
S
(
p
,
0
)
=
{
1
p
=
0
0
p
≥
1
S(p,0) = \begin{cases} 1&p=0\\ 0&p\ge1 \end{cases}
S(p,0)={10p=0p≥1
由于只有
S
(
p
,
p
)
[
n
]
p
S(p,p)[n]_p
S(p,p)[n]p对
n
p
n^p
np的系数有贡献,所以:
S
(
p
,
p
)
=
c
(
p
,
p
)
p
!
=
1
(
p
≥
0
)
S(p,p) = \frac{c(p,p)}{p!} = 1\ \ (p\ge 0)
S(p,p)=p!c(p,p)=1 (p≥0)
第二类 S t i r l i n g Stirling Stirling数是满足类帕斯卡型的递推关系的,如下定理。
定理4:如果
1
≤
k
≤
p
−
1
1\le k\le p-1
1≤k≤p−1,则:
S
(
p
,
k
)
=
k
S
(
p
−
1
,
k
)
+
S
(
p
−
1
,
k
−
1
)
S(p,k) = kS(p-1,k) + S(p-1,k-1)
S(p,k)=kS(p−1,k)+S(p−1,k−1)
证明:根据
(
4
)
(4)
(4)式:
n
p
=
∑
k
=
0
p
S
(
p
,
k
)
[
n
]
k
n^p = \sum_{k=0}^pS(p,k)[n]_k
np=k=0∑pS(p,k)[n]k
因此
n
p
=
n
∗
n
p
−
1
=
n
∑
k
=
0
p
−
1
S
(
p
−
1
,
k
)
[
n
]
k
=
∑
k
=
0
p
−
1
S
(
p
−
1
,
k
)
(
n
−
k
+
k
)
[
n
]
k
=
∑
k
=
0
p
−
1
S
(
p
−
1
,
k
)
(
n
−
k
)
[
n
]
k
+
∑
k
=
0
p
−
1
S
(
p
−
1
,
k
)
k
[
n
]
k
=
∑
k
=
0
p
−
1
S
(
p
−
1
,
k
)
[
n
]
k
+
1
+
∑
k
=
0
p
−
1
S
(
p
−
1
,
k
)
k
[
n
]
k
=
∑
k
=
1
p
S
(
p
−
1
,
k
−
1
)
[
n
]
k
+
∑
k
=
1
p
−
1
S
(
p
−
1
,
k
)
k
[
n
]
k
=
S
(
p
−
1
,
p
−
1
)
[
n
]
k
+
∑
k
=
1
p
−
1
(
S
(
p
−
1
,
k
−
1
)
+
k
S
(
p
−
1
,
k
)
)
[
n
]
k
\begin{aligned} n^p = n*n^{p-1} &= n\sum_{k=0}^{p-1}S(p-1,k)[n]_k\\ &=\sum_{k=0}^{p-1}S(p-1,k)(n-k+k)[n]_k\\ &=\sum_{k=0}^{p-1}S(p-1,k)(n-k)[n]_k + \sum_{k=0}^{p-1}S(p-1,k)k[n]_k\\ &= \sum_{k=0}^{p-1}S(p-1,k)[n]_{k+1} + \sum_{k=0}^{p-1}S(p-1,k)k[n]_k\\ &=\sum_{k=1}^{p}S(p-1,k-1)[n]_{k} + \sum_{k=1}^{p-1}S(p-1,k)k[n]_k\\ &=S(p-1,p-1)[n]_k + \sum_{k=1}^{p-1}(S(p-1,k-1)+kS(p-1,k))[n]_k \end{aligned}
np=n∗np−1=nk=0∑p−1S(p−1,k)[n]k=k=0∑p−1S(p−1,k)(n−k+k)[n]k=k=0∑p−1S(p−1,k)(n−k)[n]k+k=0∑p−1S(p−1,k)k[n]k=k=0∑p−1S(p−1,k)[n]k+1+k=0∑p−1S(p−1,k)k[n]k=k=1∑pS(p−1,k−1)[n]k+k=1∑p−1S(p−1,k)k[n]k=S(p−1,p−1)[n]k+k=1∑p−1(S(p−1,k−1)+kS(p−1,k))[n]k
通过系数对比,定理得证。
我们可以构造第二类Stirling数的类帕斯卡三角形。就像下面这样,其中行表示 p p p,列表示 k k k,行列均从 0 0 0开始:
1
0 1
0 1 1
0 1 3 1
0 1 7 6 1
0 1 15 25 10 1
0 1 31 90 65 15 1
0 1 63 301 350 140 21 1
...
根据递推关系,在这个三角形中,除了它的垂直边和斜边上的项,其余每个项都是由该项的直接上方的元素乘以 k k k再加上左上方的项得到的。
第二类Stirling数也拥有组合解释,如下定理。
定理5:第二类Stirling数 S ( p , k ) S(p,k) S(p,k)计数的是把 p p p元素集合划分到 k k k个不可区分的盒子且没有空盒子的划分个数。
证明:设 S ∗ ( p , k ) S^*(p,k) S∗(p,k)表示把 p p p元素集合划分到 k k k个不可区分的盒子且没有空盒子的划分个数,易得 S ∗ ( p , p ) = 1 S^*(p,p) = 1 S∗(p,p)=1,也就是每个盒子都放一个元素。而且 S ∗ ( p , 0 ) = 0 S^*(p,0) = 0 S∗(p,0)=0,因为不存在空盒子所以不可能有划分。假设 m m m是这 p p p个元素中的一个,我们从两个情况讨论:
- 当 m m m单独被划分到一个盒子时,则剩余的 p − 1 p-1 p−1个元素要划分到 k − 1 k-1 k−1个盒子里,数量为 S ∗ ( p − 1 , k − 1 ) S^*(p-1,k-1) S∗(p−1,k−1)
- 当 m m m不单独划分到一个盒子时,我们将 p − 1 p-1 p−1个划分到 k k k个盒子里, m m m可以放入 k k k个盒子中的任意一个,所以有 k S ∗ ( p − 1 , k ) kS^*(p-1,k) kS∗(p−1,k)种情况
故:
S
∗
(
p
,
k
)
=
S
∗
(
p
−
1
,
k
−
1
)
+
k
S
∗
(
p
−
1
,
k
)
(
1
≤
k
≤
p
−
1
)
S^*(p,k) = S^*(p-1,k-1) + kS^*(p-1,k)\ \ \ (1\le k\le p-1)
S∗(p,k)=S∗(p−1,k−1)+kS∗(p−1,k) (1≤k≤p−1)
这正好与第二类Stirling数具有相同的递推关系。
如果现在说要把
p
p
p元素集合划分到
k
k
k个非空可区分盒子里,记为
S
#
(
p
,
k
)
S^\#(p,k)
S#(p,k),那么我们再考虑一下盒子的排列即可:
S
#
(
p
,
k
)
=
k
!
S
(
p
,
k
)
S^\#(p,k) = k!S(p,k)
S#(p,k)=k!S(p,k)
下面的定理给出了第二类Stirling数的通项公式:
定理6:对每一个满足
0
≤
k
≤
p
0\le k\le p
0≤k≤p的整数
k
k
k,都有
S
#
(
p
,
k
)
=
∑
t
=
0
k
(
−
1
)
k
(
k
t
)
(
k
−
t
)
p
S^\#(p,k) = \sum_{t=0}^k(-1)^k\begin{pmatrix}k\\t\end{pmatrix}(k-t)^p
S#(p,k)=t=0∑k(−1)k(kt)(k−t)p
从而
S
(
p
,
k
)
=
1
k
!
∑
t
=
0
k
(
−
1
)
k
(
k
t
)
(
k
−
t
)
p
S(p,k) = \frac{1}{k!}\sum_{t=0}^k(-1)^k\begin{pmatrix}k\\t\end{pmatrix}(k-t)^p
S(p,k)=k!1t=0∑k(−1)k(kt)(k−t)p
定理的证明只需要使用容斥原理即可,这就不过多展开了。
2.2 Bell数
Bell数是将
p
p
p元素集合划分到非空且不可区分盒子的划分个数。这里没指定盒子数量,那么Bell数就是第二类Stirling数的三角形一行上的各项和即:
B
p
=
S
(
p
,
0
)
+
S
(
p
,
1
)
+
⋯
+
S
(
p
,
p
)
B_p = S(p,0) + S(p,1) + \cdots +S(p,p)
Bp=S(p,0)+S(p,1)+⋯+S(p,p)
定理7:如果
p
≥
1
p\ge 1
p≥1,则:
B
p
=
(
p
−
1
0
)
B
0
+
(
p
−
1
1
)
B
1
+
⋯
+
(
p
−
1
p
−
1
)
B
p
−
1
B_p = \begin{pmatrix}p-1\\0\end{pmatrix}B_0 + \begin{pmatrix}p-1\\1\end{pmatrix}B_1 + \cdots +\begin{pmatrix}p-1\\p-1\end{pmatrix}B_{p-1}
Bp=(p−10)B0+(p−11)B1+⋯+(p−1p−1)Bp−1
证明:我们把
{
1
,
2
,
⋯
,
p
}
\{1,2,\cdots, p\}
{1,2,⋯,p}划分到一些非空且不可区分的盒子。包含
p
p
p的盒子还包含
{
1
,
2
,
⋯
,
p
−
1
}
\{1,2,\cdots, p-1\}
{1,2,⋯,p−1}的
X
X
X子集(可能为空),集合
X
X
X有
t
t
t个元素,其中
t
t
t是
0
0
0到
p
−
1
p-1
p−1的某个整数。那么我们有
(
p
−
1
t
)
\begin{pmatrix}p-1\\t\end{pmatrix}
(p−1t)中方式选择大小为
t
t
t的集合
X
X
X,并用
B
p
−
t
−
1
B_{p-t-1}
Bp−t−1种方法把剩余的元素划分到非空且不可区分的盒子里。于是:
B
p
=
∑
t
=
0
p
−
1
(
p
−
1
t
)
B
p
−
1
−
t
B_p = \sum_{t=0}^{p-1}\begin{pmatrix}p-1\\t\end{pmatrix}B_{p-1-t}
Bp=t=0∑p−1(p−1t)Bp−1−t
注意到
t
t
t取
0
,
1
,
2
,
⋯
,
p
−
1
0,1,2,\cdots, p-1
0,1,2,⋯,p−1时,
p
−
1
−
t
p-1-t
p−1−t也取这些值。因此得到:
B
p
=
∑
t
=
0
p
−
1
(
p
−
1
p
−
1
−
t
)
B
t
=
∑
t
=
0
p
−
1
(
p
−
1
t
)
B
t
B_p = \sum_{t=0}^{p-1}\begin{pmatrix}p-1\\p-1-t\end{pmatrix}B_{t} = \sum_{t=0}^{p-1}\begin{pmatrix}p-1\\t\end{pmatrix}B_{t}
Bp=t=0∑p−1(p−1p−1−t)Bt=t=0∑p−1(p−1t)Bt
2.3 第一类Stirling数
既然有第二类Stirling数,那就有第一类。根据前文所述,第二类Stirling数告诉了我们如何用 [ n ] 0 , [ n ] 1 , ⋯ , [ n ] p [n]_0,[n]_1,\cdots,[n]_p [n]0,[n]1,⋯,[n]p写出 n p n^p np。而第一类Stirling数的作用正好相反,它告诉我们如何用 n 0 , n 1 , ⋯ n p n^0,n^1,\cdots n^p n0,n1,⋯np写出 [ n ] p [n]_p [n]p,根据 [ n ] p [n]_p [n]p记号的定义我们知道:
- [ n ] 0 = 1 [n]_0 = 1 [n]0=1
- [ n ] 1 = n [n]_1 = n [n]1=n
- [ n ] 2 = n ( n − 1 ) = n 2 − n [n]_2 = n(n-1) = n^2 - n [n]2=n(n−1)=n2−n
- [ n ] 3 = n ( n − 1 ) ( n − 2 ) = n 3 − 3 n 2 + 2 n [n]_3 = n(n-1)(n-2) = n^3 - 3n^2+2n [n]3=n(n−1)(n−2)=n3−3n2+2n
- [ n ] 4 = n ( n − 1 ) ( n − 2 ) ( n − 3 ) = n 4 − 6 n 3 + 11 n 2 − 6 n [n]_4 = n(n-1)(n-2)(n-3) = n^4 - 6n^3+11n^2 - 6n [n]4=n(n−1)(n−2)(n−3)=n4−6n3+11n2−6n
一般地,右边的乘积有
p
p
p个因子。将其乘开,我们就会得到含有
n
n
n的幂
n
p
,
n
p
−
1
,
⋯
,
n
0
n^p,n^{p-1},\cdots,n^0
np,np−1,⋯,n0
的多项式,其系数符号正负相间;也就是说,我们得到如下形式的表达式:
[
n
]
p
=
s
(
p
,
p
)
n
p
−
s
(
p
,
p
−
1
)
n
p
−
1
+
⋯
+
(
−
1
)
p
−
1
s
(
p
,
1
)
n
1
+
(
−
1
)
p
s
(
p
,
0
)
n
0
=
∑
k
=
0
p
(
−
1
)
p
−
k
s
(
p
,
k
)
n
k
(5)
\begin{aligned} [n]_p &= s(p,p)n^p-s(p,p-1)n^{p-1} + \cdots +(-1)^{p-1}s(p,1)n^1 + (-1)^ps(p,0)n^0\\ &=\sum_{k=0}^p(-1)^{p-k}s(p,k)n^k \tag{5} \end{aligned}
[n]p=s(p,p)np−s(p,p−1)np−1+⋯+(−1)p−1s(p,1)n1+(−1)ps(p,0)n0=k=0∑p(−1)p−ks(p,k)nk(5)
第一类Stirling数就是出现在
(
5
)
(5)
(5)式中的系数:
s
(
p
,
k
)
(
0
≤
k
≤
p
)
s(p,k)\ \ \ (0\le k\le p)
s(p,k) (0≤k≤p)
易知:
s
(
p
,
0
)
=
0
(
p
≥
1
)
s
(
p
,
p
)
=
1
(
p
≥
0
)
s(p,0) = 0\ \ (p\ge 1)\\ s(p,p) = 1\ \ (p\ge 0)
s(p,0)=0 (p≥1)s(p,p)=1 (p≥0)
第一类和第二类Stirling数满足同样的初始条件。但是它们满足不同的递推关系。
定理8:如果
1
≤
k
≤
p
−
1
1\le k\le p-1
1≤k≤p−1,则:
s
(
p
,
k
)
=
(
p
−
1
)
s
(
p
−
1
,
k
)
+
s
(
p
−
1
,
k
−
1
)
s(p,k) = (p-1)s(p-1,k)+s(p-1,k-1)
s(p,k)=(p−1)s(p−1,k)+s(p−1,k−1)
定理的证明与上面定理4的证明思路完全相同
与第二类Stirling数一样,第一类Stirling数也是对某种事物的计数,如下定理。
定理9:第一类Stirling数 s ( p , k ) s(p,k) s(p,k)计数的是把 p p p个对象排成 k k k个非空循环排列的方法数。
证明:非空循环排列我们叫它圆圈,设
s
∗
(
p
,
k
)
s^*(p,k)
s∗(p,k)是把
p
p
p个对象排成
k
k
k个圆圈的方法数。于是有:
s
∗
(
p
,
p
)
=
1
(
p
≥
0
)
s^*(p,p) = 1\ \ (p\ge 0)
s∗(p,p)=1 (p≥0)
也就是每个对象单独形成一个圆圈,我们还有:
s
∗
(
p
,
0
)
=
0
(
p
≥
1
)
s^*(p,0) = 0\ \ (p\ge 1)
s∗(p,0)=0 (p≥1)
设
m
m
m是
p
p
p个对象之一,接下来分两个情况来讨论:
- 当 m m m单独成一个圈时,其余 p − 1 p-1 p−1个对象要排成 k − 1 k-1 k−1个圈,故数量为 s ∗ ( p − 1 , k − 1 ) s^*(p-1,k-1) s∗(p−1,k−1)
- 当 m m m不单独成一个圈时,其余 p − 1 p-1 p−1个对象要排成 k k k个圈,数量为 s ∗ ( p − 1 , k ) s^*(p-1,k) s∗(p−1,k),然后 m m m可以排在 p − 1 p-1 p−1个对象的左边,故总数为 ( p − 1 ) s ∗ ( p − 1 , k ) (p-1)s^*(p-1,k) (p−1)s∗(p−1,k)
因此:
s
∗
(
p
,
k
)
=
s
∗
(
p
−
1
,
k
−
1
)
+
(
p
−
1
)
s
∗
(
p
−
1
,
k
)
(
1
≤
k
≤
p
−
1
)
s^*(p,k) = s^*(p-1,k-1) + (p-1)s^*(p-1,k)\ \ \ (1\le k\le p-1)
s∗(p,k)=s∗(p−1,k−1)+(p−1)s∗(p−1,k) (1≤k≤p−1)
这与第一类Stirling数的递推公式形式完全相同,得证。
参考资料
《组合数学》P169-P180