【目录】
- 莫比乌斯函数
- 莫比乌斯反演
莫比乌斯函数
定义
莫比乌斯函数
μ
(
n
)
\mu(n)
μ(n),当
n
=
1
n=1
n=1时,
μ
(
n
)
=
1
\mu(n)=1
μ(n)=1;当
n
>
1
n>1
n>1时,设
n
n
n的唯一分解式为
n
=
p
1
c
1
⋯
p
k
c
k
n=p_1^{c_1}\cdots p_k^{c_k}
n=p1c1⋯pkck,则
μ
(
n
)
\mu(n)
μ(n)定义为
μ
(
n
)
=
{
(
−
1
)
k
,
c
1
=
c
2
=
⋯
=
c
k
=
1
0
,
∃
 
c
i
>
1
(
1
≤
i
≤
k
)
\mu(n)= \begin{cases} (-1)^k,c_1=c_2=\cdots=c_k=1 \\ 0, \exists\, c_i>1(1\leq i\leq k)\\ \end{cases}
μ(n)={(−1)k,c1=c2=⋯=ck=10,∃ci>1(1≤i≤k)
性质
-
∑
d
∣
n
μ
(
d
)
=
[
n
=
1
]
\sum\limits_{d|n}\mu(d)=[n=1]
d∣n∑μ(d)=[n=1]
注:约定方括号[]中为一个命题,其结果为 1 1 1(该命题为真),或为 0 0 0(该命题为假)。例如 [ p 为 质 数 ] [p为质数] [p为质数]= { 1 , p 是 质 数 0 , p 不 是 质 数 \begin{cases} 1,p是质数 \\ 0,p不是质数 \\ \end{cases} {1,p是质数0,p不是质数
证明: n = 1 n=1 n=1时,显然成立;现设 n > 1 n>1 n>1, n n n的唯一分解式为 n = p 1 c 1 ⋯ p k c k n=p_1^{c_1}\cdots p_k^{c_k} n=p1c1⋯pkck,则
∑ d ∣ n μ ( d ) = μ ( 1 ) + μ ( p 1 ) + ⋯ + μ ( p k ) + μ ( p 1 p 2 ) + ⋯ + μ ( p k − 1 p k ) + ⋯ + μ ( p 1 ⋯ p k ) = 1 + ( k 1 ) ( − 1 ) + ( k 2 ) ( − 1 ) 2 + ⋯ + ( k k ) ( − 1 ) k = ( 1 − 1 ) k = 0 \begin{aligned} \sum\limits_{d|n}\mu(d) =&\mu(1)+\mu(p_1)+\cdots+\mu(p_k)+\mu(p_1p_2)\\ &+\cdots +\mu(p_{k-1}p_k)+\cdots+\mu(p_1\cdots p_k)\\ =&1+\binom{k}{1}(-1)+\binom{k}{2}(-1)^2+\cdots+\binom{k}{k}(-1)^k\\ =&(1-1)^k=0 \end{aligned} d∣n∑μ(d)===μ(1)+μ(p1)+⋯+μ(pk)+μ(p1p2)+⋯+μ(pk−1pk)+⋯+μ(p1⋯pk)1+(1k)(−1)+(2k)(−1)2+⋯+(kk)(−1)k(1−1)k=0 -
φ
(
n
)
=
∑
d
∣
n
μ
(
d
)
n
d
\varphi(n)=\sum\limits_{d|n}\mu(d)\dfrac{n}{d}
φ(n)=d∣n∑μ(d)dn
证明:
因为 φ ( n ) = n ( 1 − 1 p 1 ) ⋯ ( 1 − 1 p k ) \varphi(n)=n\left(1-\dfrac{1}{p_1}\right)\cdots\left(1-\dfrac{1}{p_k}\right) φ(n)=n(1−p11)⋯(1−pk1),其中 n = p 1 c 1 ⋯ p k c k n=p_1^{c_1}\cdots p_k^{c_k} n=p1c1⋯pkck是 n n n的标准分解式,利用 μ ( n ) \mu(n) μ(n),可得 φ ( n ) = ∑ d ∣ n μ ( d ) n d \varphi(n)=\sum\limits_{d|n}\mu(d)\dfrac{n}{d} φ(n)=d∣n∑μ(d)dn。
莫比乌斯反演
观察这两个等式
n
=
∑
d
∣
n
φ
(
d
)
=
∑
d
∣
n
φ
(
n
d
)
φ
(
n
)
=
∑
d
∣
n
μ
(
d
)
n
d
=
∑
d
∣
n
μ
(
n
d
)
d
\begin{aligned} n&=\sum\limits_{d|n}\varphi(d)=\sum\limits_{d|n}\varphi\left(\dfrac{n}{d}\right)\\ \varphi(n)&=\sum\limits_{d|n}\mu(d)\dfrac{n}{d}=\sum\limits_{d|n}\mu\left(\dfrac{n}{d}\right)d\\ \end{aligned}
nφ(n)=d∣n∑φ(d)=d∣n∑φ(dn)=d∣n∑μ(d)dn=d∣n∑μ(dn)d
考虑将其推广至一般情况
莫比乌斯变换
对于数论函数
f
(
n
)
,
g
(
n
)
f(n),g(n)
f(n),g(n),若
f
(
n
)
=
∑
d
∣
n
g
(
d
)
=
∑
d
∣
n
g
(
n
d
)
f(n)=\sum\limits_{d|n}g(d)=\sum\limits_{d|n}g\left(\dfrac{n}{d}\right)
f(n)=d∣n∑g(d)=d∣n∑g(dn)
则称
f
(
n
)
f(n)
f(n)为
g
(
n
)
g(n)
g(n)的莫比乌斯变换,而
g
(
n
)
g(n)
g(n)为
f
(
n
)
f(n)
f(n)的莫比乌斯逆变换。
反演公式
若有两个数论函数
f
(
n
)
,
g
(
n
)
f(n),g(n)
f(n),g(n)满足
f
(
n
)
=
∑
d
∣
n
g
(
d
)
(
1
)
f(n)=\sum\limits_{d|n}g(d)\qquad \qquad (1)
f(n)=d∣n∑g(d)(1)
则有
g
(
n
)
=
∑
d
∣
n
μ
(
d
)
f
(
n
d
)
(
2
)
g(n)=\sum\limits_{d|n}\mu(d)f\left(\dfrac{n}{d}\right) \qquad \qquad (2)
g(n)=d∣n∑μ(d)f(dn)(2)
反过来,若满足
(
2
)
(2)
(2),则
(
1
)
(1)
(1)也成立。
证明: 若
f
(
n
)
,
g
(
n
)
f(n),g(n)
f(n),g(n)满足
(
1
)
(1)
(1),则
∑
d
∣
n
μ
(
d
)
f
(
n
d
)
=
∑
d
∣
n
μ
(
d
)
∑
d
′
∣
n
d
g
(
d
′
)
=
∑
d
d
′
∣
n
μ
(
d
)
g
(
d
′
)
=
∑
d
′
∣
n
∑
d
∣
n
d
′
μ
(
d
)
g
(
d
′
)
=
∑
d
′
∣
n
g
(
d
′
)
∑
d
∣
n
d
′
μ
(
d
)
=
g
(
n
)
\begin{aligned} \sum\limits_{d|n}\mu(d)f\left(\dfrac{n}{d}\right)&=\sum\limits_{d|n}\mu(d)\sum\limits_{d'|\frac{n}{d}}g(d')\\ &=\sum\limits_{dd'|n}\mu(d)g(d')\\ &=\sum\limits_{d'|n}\sum\limits_{d|\frac{n}{d'}}\mu(d)g(d')\\ &=\sum\limits_{d'|n}g(d')\sum\limits_{d|\frac{n}{d'}}\mu(d)\\ &=g(n)\\ \end{aligned}
d∣n∑μ(d)f(dn)=d∣n∑μ(d)d′∣dn∑g(d′)=dd′∣n∑μ(d)g(d′)=d′∣n∑d∣d′n∑μ(d)g(d′)=d′∣n∑g(d′)d∣d′n∑μ(d)=g(n)
反过来,设
f
(
n
)
,
g
(
n
)
f(n),g(n)
f(n),g(n)满足
(
2
)
(2)
(2),同法可证
∑
d
∣
n
g
(
d
)
=
∑
d
∣
n
g
(
n
d
)
=
∑
d
∣
n
∑
d
′
∣
n
d
μ
(
n
d
d
′
)
f
(
d
′
)
=
∑
d
d
′
∣
n
μ
(
n
d
d
′
)
f
(
d
′
)
=
∑
d
′
∣
n
f
(
d
′
)
∑
d
∣
n
d
′
μ
(
n
d
d
′
)
=
f
(
n
)
\begin{aligned} \sum\limits_{d|n}g(d)&=\sum\limits_{d|n}g\left(\dfrac{n}{d}\right)\\ &=\sum\limits_{d|n}\sum\limits_{d'|\frac{n}{d}}\mu\left(\dfrac{n}{dd'}\right)f(d')\\ &=\sum\limits_{dd'|n}\mu\left(\dfrac{n}{dd'}\right)f(d')\\ &=\sum\limits_{d'|n}f(d')\sum\limits_{d|\frac{n}{d'}}\mu\left(\dfrac{n}{dd'}\right)\\ &=f(n)\\ \end{aligned}
d∣n∑g(d)=d∣n∑g(dn)=d∣n∑d′∣dn∑μ(dd′n)f(d′)=dd′∣n∑μ(dd′n)f(d′)=d′∣n∑f(d′)d∣d′n∑μ(dd′n)=f(n)
在OI中的应用
通常,在OI竞赛中,应用莫比乌斯反演的关键在于构造如下的式子
∑
i
=
1
n
∑
j
=
1
m
f
(
gcd
(
i
,
j
)
)
\sum\limits_{i=1}^{n}\sum\limits_{j=1}^{m}f(\gcd(i,j))
i=1∑nj=1∑mf(gcd(i,j))
其中
f
(
n
)
f(n)
f(n)是一个积性函数。
构造数论函数
g
(
n
)
g(n)
g(n)满足
f
(
n
)
=
∑
d
∣
n
g
(
d
)
f(n)=\sum\limits_{d|n}g(d)
f(n)=d∣n∑g(d),
由莫比乌斯反演公式得
g
(
n
)
=
∑
d
∣
n
μ
(
d
)
f
(
n
d
)
g(n)=\sum\limits_{d|n}\mu(d)f\left(\dfrac{n}{d}\right)
g(n)=d∣n∑μ(d)f(dn)。
化简原式
∑
i
=
1
n
∑
j
=
1
m
f
(
gcd
(
i
,
j
)
)
=
∑
i
=
1
n
∑
j
=
1
m
∑
d
∣
gcd
(
i
,
j
)
g
(
d
)
\sum\limits_{i=1}^{n}\sum\limits_{j=1}^{m}f(\gcd(i,j))=\sum\limits_{i=1}^{n}\sum\limits_{j=1}^{m}\sum\limits_{d|\gcd(i,j)}g(d)
i=1∑nj=1∑mf(gcd(i,j))=i=1∑nj=1∑md∣gcd(i,j)∑g(d)
因为
d
∣
gcd
(
i
,
j
)
⇔
d
∣
i
,
d
∣
j
d|\gcd(i,j)\Leftrightarrow d|i,d|j
d∣gcd(i,j)⇔d∣i,d∣j,所以
d
d
d必须是
i
,
j
i,j
i,j的约数
考虑对每个
d
d
d,枚举
d
d
d的倍数,接着化简
∑
i
=
1
n
∑
j
=
1
m
f
(
gcd
(
i
,
j
)
)
=
∑
d
=
1
min
(
n
,
m
)
∑
d
∣
i
n
∑
d
∣
j
m
g
(
d
)
=
∑
d
=
1
min
(
n
,
m
)
⌊
n
d
⌋
⌊
m
d
⌋
g
(
d
)
\begin{aligned} \sum\limits_{i=1}^{n}\sum\limits_{j=1}^{m}f(\gcd(i,j))&=\sum\limits_{d=1}^{\min(n,m)}\sum\limits_{d|i}^n \sum\limits_{d|j}^mg(d)\\ &=\sum\limits_{d=1}^{\min(n,m)}\lfloor\frac{n}{d}\rfloor\lfloor\frac{m}{d}\rfloor g(d) \end{aligned}
i=1∑nj=1∑mf(gcd(i,j))=d=1∑min(n,m)d∣i∑nd∣j∑mg(d)=d=1∑min(n,m)⌊dn⌋⌊dm⌋g(d)
这样只需要枚举
d
d
d,就能求出
∑
i
=
1
n
∑
j
=
1
m
f
(
gcd
(
i
,
j
)
)
\sum\limits_{i=1}^{n}\sum\limits_{j=1}^{m}f(\gcd(i,j))
i=1∑nj=1∑mf(gcd(i,j)),时间复杂度为
O
(
n
)
O(n)
O(n)。
考虑
⌊
n
d
⌋
⌊
m
d
⌋
\lfloor\frac{n}{d}\rfloor\lfloor\frac{m}{d}\rfloor
⌊dn⌋⌊dm⌋可以使用数论分块,再预处理一下
g
(
n
)
g(n)
g(n)的前缀和,时间复杂度降至
O
(
n
)
O(\sqrt n)
O(n)。
至于
g
(
n
)
g(n)
g(n)的计算,因为
g
(
n
)
=
∑
d
∣
n
μ
(
d
)
f
(
n
d
)
g(n)=\sum\limits_{d|n}\mu(d)f\left(\dfrac{n}{d}\right)
g(n)=d∣n∑μ(d)f(dn),而
f
(
n
)
,
μ
(
n
)
f(n),\mu(n)
f(n),μ(n)为积性函数,所以
g
(
n
)
g(n)
g(n)也是积性函数。参考这篇博客,
g
(
n
)
g(n)
g(n)可以在线性时间内求出。