复数和数域
首先,我们要引入复数,实际上,我们在中学数学中已经接触过复数了,我们知道,实数域的加法和乘法有如下性质:
(1)(加法交换律)
a
+
b
=
b
+
a
a+b=b+a
a+b=b+a
(2)(加法结合律)
a
+
b
+
c
=
a
+
(
b
+
c
)
a+b+c=a+(b+c)
a+b+c=a+(b+c)
(3)(存在零元)
0
+
a
=
a
0+a=a
0+a=a
(4)(存在相反元)
(
−
a
)
+
a
=
0
(-a)+a=0
(−a)+a=0
(5)(乘法交换律)
a
b
=
b
a
ab=ba
ab=ba
(6)(乘法结合律)
a
b
c
=
a
(
b
c
)
abc=a(bc)
abc=a(bc)
(7)(存在单位元)
1.
a
=
a
1.a=a
1.a=a
(8)(存在逆元)
a
≠
0
,
a
(
1
a
)
=
1
a\neq 0,a(\frac{1}{a})=1
a=0,a(a1)=1
(9)(分配律)
a
(
b
+
c
)
=
a
b
+
a
c
a(b+c)=ab+ac
a(b+c)=ab+ac
我们知道,为了研究一元多次方程的根,实数域是远远不够的。如方程 x 2 + 1 = 0 x^2+1=0 x2+1=0我们知道该一元二次方程在实数域内无根,原因就在于不存在实数 x x x, x 2 = − 1 x^2=-1 x2=−1,为了解决负数不能开根的问题,我们需要对数域进行扩充。我们规定 i 2 = − 1 i^2=-1 i2=−1。显然 i i i一定不是实数,因为,所有实数的平方都非负,这样,我们就引入了一个新的数 i i i,这个数不是实数,是一个假象的数,英文为imaginary number,据此,我们定义一种新的数: a + b i , a ∈ R , b ∈ R a+bi,a\in R,b\in R a+bi,a∈R,b∈R。
我们称这种形式的数为复数,全体复数记为
C
C
C,复数的加法和乘法规定如下:
(1)
(
a
1
+
b
1
i
)
+
(
a
2
+
b
2
i
)
=
(
a
1
+
a
2
)
+
(
b
1
+
b
2
)
i
(a_1+b_1i)+(a_2+b_2i)=(a_1+a_2)+(b_1+b_2)i
(a1+b1i)+(a2+b2i)=(a1+a2)+(b1+b2)i
(2)
(
a
+
b
i
)
(
c
+
d
i
)
=
a
c
−
b
d
+
(
a
d
+
b
c
)
i
(a+bi)(c+di)=ac-bd+(ad+bc)i
(a+bi)(c+di)=ac−bd+(ad+bc)i
如果
c
=
a
+
b
i
c=a+bi
c=a+bi,
a
a
a称为
c
c
c的实部,记为
R
e
(
c
)
Re(c)
Re(c),
b
b
b称为
c
c
c的虚部,记为
I
m
(
c
)
Im(c)
Im(c),两个复数相等当且仅当两个复数实部和虚部都相等,减法和除法就定义为加法和乘法的逆运算。容易验证复数有如下的运算规律:
(1)(加法交换律)
c
1
+
c
2
=
c
2
+
c
1
c_1+c_2=c_2+c_1
c1+c2=c2+c1
(2)(加法结合律)
c
1
+
c
2
+
c
3
=
c
1
+
(
c
2
+
c
3
)
c_1+c_2+c_3=c_1+(c_2+c_3)
c1+c2+c3=c1+(c2+c3)
(3)(存在零元)
0
+
c
=
c
0
=
0
+
0
i
0+c=c \quad 0=0+0i
0+c=c0=0+0i
(4)(存在相反元)
c
+
(
−
c
)
=
0
−
c
=
−
R
e
(
c
)
+
(
−
I
m
(
c
)
)
i
c+(-c)=0\quad -c = -Re(c)+(-Im(c))i
c+(−c)=0−c=−Re(c)+(−Im(c))i
(5)(乘法交换律)
c
1
c
2
=
c
2
c
1
c_1c_2=c_2c_1
c1c2=c2c1
(6)(乘法结合律)
c
1
c
2
c
3
=
c
1
(
c
2
c
3
)
c_1c_2c_3=c_1(c_2c_3)
c1c2c3=c1(c2c3)
当然还满足
(7)(存在单位元)
1.
c
=
c
1.c=c
1.c=c
(8)(存在逆元)
c
≠
0
,
c
.
(
1
c
)
=
1
c\neq 0,c.(\frac{1}{c})=1
c=0,c.(c1)=1
(9)(分配律)
c
(
c
1
+
c
2
)
=
c
1
c
+
c
2
c
c(c_1+c_2)=c_1c+c_2c
c(c1+c2)=c1c+c2c
(1)-(5)的验证的比较简单,我们仅验证(6)-(9):
(6)设 c 1 = a 1 + b 1 i c_1=a_1+b_1i c1=a1+b1i c 2 = a 2 + b 2 i c_2=a_2+b_2i c2=a2+b2i c 3 = a 3 + b 3 i c_3=a_3+b_3i c3=a3+b3i则 c 1 c 2 = ( a 1 a 2 − b 1 b 2 ) + ( a 1 b 2 + a 2 b 1 ) i c_1c_2=(a_1a_2-b_1b_2)+(a_1b_2+a_2b_1)i c1c2=(a1a2−b1b2)+(a1b2+a2b1)i c 1 c 2 c 3 = [ a 3 ( a 1 a 2 − b 1 b 2 ) − b 3 ( a 1 b 2 + a 2 b 1 ) ] + [ a 3 ( a 1 b 2 + a 2 b 1 ) + b 3 ( a 1 a 2 − b 1 b 2 ) ] i = [ a 1 ( a 2 a 3 − b 2 b 3 ) − b 1 ( a 3 b 2 + a 2 b 3 ) ] + [ a 1 ( b 2 a 3 + a 2 b 3 ) + b 1 ( a 2 a 3 − b 2 b 3 ) ] i = c 1 ( c 2 c 3 ) c_1c_2c_3=[a_3(a_1a_2-b_1b_2)-b_3(a_1b_2+a_2b_1)] +[a_3(a_1b_2+a_2b_1)+b_3(a_1a_2-b_1b_2)]i\\ =[a_1(a_2a_3-b_2b_3)-b_1(a_3b_2+a_2b_3)]+ [a_1(b_2a_3+a_2b_3)+b_1(a_2a_3-b_2b_3)]i\\ =c_1(c_2c_3) c1c2c3=[a3(a1a2−b1b2)−b3(a1b2+a2b1)]+[a3(a1b2+a2b1)+b3(a1a2−b1b2)]i=[a1(a2a3−b2b3)−b1(a3b2+a2b3)]+[a1(b2a3+a2b3)+b1(a2a3−b2b3)]i=c1(c2c3)(7) 1 = 1 + 0 i 1=1+0i 1=1+0i,而对任意的 c = a + b i c=a+bi c=a+bi,都有 ( a + b i ) . 1 = ( a . 1 − b . 0 ) + ( b . 1 + a . 0 ) i = c (a+bi).1=(a.1-b.0)+(b.1+a.0)i=c (a+bi).1=(a.1−b.0)+(b.1+a.0)i=c(8) c = a + b i ≠ 0 , a 2 + b 2 > 0 c=a+bi\neq 0,\sqrt{a^2+b^2}>0 c=a+bi=0,a2+b2>0,令 d = a − b i a 2 + b 2 d=\frac{a-bi}{a^2+b^2} d=a2+b2a−bi,则 c d = ( a + b i ) ( a − b i ) a 2 + b 2 = 1 cd = \frac{(a+bi)(a-bi)}{a^2+b^2} = 1 cd=a2+b2(a+bi)(a−bi)=1(9) c 1 = a 1 + b 1 i , c 2 = a 2 + b 2 i , c 3 = a 3 + b 3 i c_1=a_1+b_1i,c_2=a_2+b_2i,c_3=a_3+b_3i c1=a1+b1i,c2=a2+b2i,c3=a3+b3i,则 c 1 ( c 2 + c 3 ) = ( a 1 + b 1 i ) ( ( a 2 + a 3 ) + ( b 2 + b 3 ) i ) = [ a 1 ( a 2 + a 3 ) − b 1 ( b 2 + b 3 ) ] + [ a 1 ( b 2 + b 3 ) + b 1 ( a 2 + a 3 ) ] i = [ ( a 1 a 2 − b 1 b 2 ) + ( a 1 b 2 + a 2 b 1 ) i ] + [ ( a 1 a 3 − b 1 b 3 ) + ( a 1 b 3 + a 3 b 1 ) i ] = c 1 c 2 + c 1 c 3 c_1(c_2+c_3)=(a_1+b_1i)((a_2+a_3)+(b_2+b_3)i)\\ =[a_1(a_2+a_3)-b_1(b_2+b_3)]+[a_1(b_2+b_3)+b_1(a_2+a_3)]i\\ =[(a_1a_2-b_1b_2)+(a_1b_2+a_2b_1)i]+ [(a_1a_3-b_1b_3)+(a_1b_3+a_3b_1)i]\\ =c_1c_2+c_1c_3 c1(c2+c3)=(a1+b1i)((a2+a3)+(b2+b3)i)=[a1(a2+a3)−b1(b2+b3)]+[a1(b2+b3)+b1(a2+a3)]i=[(a1a2−b1b2)+(a1b2+a2b1)i]+[(a1a3−b1b3)+(a1b3+a3b1)i]=c1c2+c1c3
实际上,以上九条运算性质,不仅复数和实数有,有理数也同样有以上九条性质。我们把具有以上九条运算性质的数系就称为数域。
定义1.1
S
S
S是一个数系,在
S
S
S上定义的加法和乘法,并且满足:
(1)
∀
a
,
b
∈
S
,
a
+
b
=
b
+
a
\forall a,b\in S,a+b=b+a
∀a,b∈S,a+b=b+a
(2)
∀
a
,
b
,
c
∈
S
,
a
+
b
+
c
=
a
+
(
b
+
c
)
\forall a,b,c \in S,a+b+c=a+(b+c)
∀a,b,c∈S,a+b+c=a+(b+c)
(3)
∃
0
∈
S
,
∀
a
∈
S
,
a
+
0
=
a
\exists 0\in S,\forall a \in S,a+0=a
∃0∈S,∀a∈S,a+0=a
(4)
∀
a
∈
S
,
∃
b
∈
S
,
a
+
b
=
0
\forall a \in S,\exists b\in S,a+b=0
∀a∈S,∃b∈S,a+b=0
(5)
∀
a
,
b
∈
S
,
a
b
=
b
a
\forall a,b\in S,ab=ba
∀a,b∈S,ab=ba
(6)
∀
a
,
b
,
c
∈
S
,
a
b
c
=
a
(
b
c
)
\forall a,b,c\in S,abc=a(bc)
∀a,b,c∈S,abc=a(bc)
(7)
∃
1
∈
S
,
∀
a
∈
S
,
1.
a
=
a
\exists 1\in S,\forall a\in S,1.a=a
∃1∈S,∀a∈S,1.a=a
(8)
∀
a
∈
S
,
a
≠
0
,
∃
b
∈
S
,
a
b
=
1
\forall a\in S,a\neq 0,\exists b\in S,ab=1
∀a∈S,a=0,∃b∈S,ab=1
(9)
∀
a
,
b
,
c
∈
S
,
a
(
b
+
c
)
=
a
b
+
a
c
\forall a,b,c\in S,a(b+c)=ab+ac
∀a,b,c∈S,a(b+c)=ab+ac
则称
S
S
S是一个数域
有理数系、实数系和复数系都是数域,因而我们又称为有理数域、实数域和复数域,根据数域的定义,我们还有如下的性质:
(1)零元必唯一:
假设 α , β ∈ S \alpha,\beta\in S α,β∈S, ∀ a ∈ S \forall a \in S ∀a∈S,都有 α + a = a = β + a \alpha + a= a = \beta +a α+a=a=β+a那么 α + β = β + α = β = α \alpha + \beta = \beta + \alpha = \beta = \alpha α+β=β+α=β=α
(2)单位元必唯一:
假设 α , β ∈ S \alpha,\beta\in S α,β∈S, ∀ a ∈ S \forall a \in S ∀a∈S,都有 α a = β a = a \alpha a = \beta a = a αa=βa=a那么 α β = β α = β = α \alpha\beta = \beta\alpha = \beta = \alpha αβ=βα=β=α
(3)相反元必唯一:
∀ a ∈ S \forall a \in S ∀a∈S, a + b = 0 = a + c a+b=0=a+c a+b=0=a+c,那么 a + b + c = 0 + c = c = a + ( b + c ) = a + ( c + b ) = a + c + b = 0 + b = b a+b+c=0+c=c=a+(b+c)=a+(c+b)=a+c+b=0+b=b a+b+c=0+c=c=a+(b+c)=a+(c+b)=a+c+b=0+b=b
(4)逆元必唯一:
∀ a ∈ S , a ≠ 0 \forall a \in S,a\neq 0 ∀a∈S,a=0, a b = a c = 1 ab=ac=1 ab=ac=1,那么 a b c = a ( b c ) = a ( c b ) = ( a c ) b = 1 c = c = 1 b = b abc=a(bc)=a(cb)=(ac)b=1c=c=1b=b abc=a(bc)=a(cb)=(ac)b=1c=c=1b=b
数域就构成一个代数系统,概括了有理数域、实数域和复数域之间共有的本质的运算性质。并且,有理数、实数和复数是扩充的关系,作为集合,就有如下的包含关系:
Q
⊂
R
⊂
C
Q\subset R\subset C
Q⊂R⊂C我们知道,每一次数系的扩充,都是一次运算的解放:从正整数到整数的扩充,带来了减法运算的解放;从整数到有理数的扩充,带来了除法运算的解放;从有理数到实数域的扩充,带来了极限运算的解放;而从实数域到复数域的扩充,则带来了根式运算的解放。我们知道,一元二次方程的求根公式为
−
b
±
b
2
−
4
a
c
2
a
\frac{-b\pm \sqrt{b^2-4ac}}{2a}
2a−b±b2−4ac当
b
2
−
4
a
c
<
0
b^2-4ac<0
b2−4ac<0时,在实数域上是无法开根的,然而,扩充到复数域就可以进行开根运算,一元二次方程在复数域上就必然有两个解。根式运算的完备性,对于代数方程的求解是至关重要的!
接下来,我们给出复数的几何意义,我们知道,复数由实部和虚部共同决定,复数也和平面上点构成一一对应的关系。这样,复数的加法实际上就是平面上向量的加法。复数的模就定义为对应平面上向量的长度,即:
∣
a
+
b
i
∣
=
a
2
+
b
2
|a+bi|=\sqrt{a^2+b^2}
∣a+bi∣=a2+b2复数的幅角定义为x轴正向与
c
c
c的夹角,记为
arg
c
\arg{c}
argc,如果
c
=
a
+
b
i
c=a+bi
c=a+bi,就有:
arg
c
=
{
arctan
b
a
a
>
0
,
b
≥
0
π
2
a
=
0
,
b
>
0
π
+
arctan
b
a
a
<
0
,
b
≥
0
arctan
b
a
a
>
0
,
b
<
0
−
π
2
a
=
0
,
b
<
0
−
π
+
arctan
b
a
a
<
0
,
b
<
0
\arg{c}=\begin{cases} \arctan{\frac{b}{a}}&a>0,b\ge0\\ \frac{\pi}{2}&a=0,b>0\\ \pi+\arctan{\frac{b}{a}}&a<0,b\ge0\\ \arctan{\frac{b}{a}}&a>0,b<0\\ -\frac{\pi}{2}&a=0,b<0\\ -\pi+\arctan{\frac{b}{a}}&a<0,b<0 \end{cases}
argc=⎩⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎨⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎧arctanab2ππ+arctanabarctanab−2π−π+arctanaba>0,b≥0a=0,b>0a<0,b≥0a>0,b<0a=0,b<0a<0,b<0可以合并成以下五种情况:
arg
c
=
{
arctan
b
a
a
>
0
π
2
a
=
0
,
b
>
0
−
π
2
a
=
0
,
b
<
0
π
+
arctan
b
a
a
<
0
,
b
≥
0
−
π
+
arctan
b
a
a
<
0
,
b
<
0
\arg{c}=\begin{cases} \arctan{\frac{b}{a}}&a>0\\ \frac{\pi}{2}&a=0,b>0\\ -\frac{\pi}{2}&a=0,b<0\\ \pi+\arctan{\frac{b}{a}}&a<0,b\ge0\\ -\pi+\arctan{\frac{b}{a}}&a<0,b<0 \end{cases}
argc=⎩⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎨⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎧arctanab2π−2ππ+arctanab−π+arctanaba>0a=0,b>0a=0,b<0a<0,b≥0a<0,b<0幅角、模和复数通过以下的欧拉公式沟通起来,规定
e
i
θ
=
cos
θ
+
sin
θ
i
e^{i\theta}=\cos{\theta}+\sin{\theta}i
eiθ=cosθ+sinθi则
c
=
∣
c
∣
e
i
θ
=
∣
c
∣
cos
θ
+
∣
c
∣
sin
θ
i
c=|c|e^{i\theta}=|c|\cos{\theta}+|c|\sin{\theta}i
c=∣c∣eiθ=∣c∣cosθ+∣c∣sinθi我们称这种表示法为指数表示法,接下来,我们来考虑指数表示法和复数乘法的关系。
(
r
1
e
i
θ
1
)
(
r
2
e
i
θ
2
)
=
r
1
r
2
(
cos
θ
1
+
i
sin
θ
1
)
(
cos
θ
2
+
i
sin
θ
2
)
=
r
1
r
2
[
(
cos
θ
1
cos
θ
2
−
sin
θ
1
sin
θ
2
)
+
i
(
cos
θ
1
sin
θ
2
+
sin
θ
1
cos
θ
2
)
]
=
r
1
r
2
e
i
(
θ
1
+
θ
2
)
(r_1e^{i\theta_1})(r_2e^{i\theta_2}) =r_1r_2(\cos{\theta_1}+i\sin{\theta_1}) (\cos{\theta_2}+i\sin{\theta_2})\\ =r_1r_2[(\cos{\theta_1}\cos{\theta_2}-\sin{\theta_1}\sin{\theta_2}) +i(\cos{\theta_1}\sin{\theta_2}+\sin{\theta_1}\cos{\theta_2})]\\ =r_1r_2e^{i(\theta_1+\theta_2)}
(r1eiθ1)(r2eiθ2)=r1r2(cosθ1+isinθ1)(cosθ2+isinθ2)=r1r2[(cosθ1cosθ2−sinθ1sinθ2)+i(cosθ1sinθ2+sinθ1cosθ2)]=r1r2ei(θ1+θ2)也就是说,在指数表示法下,指数乘法的性质和实数域上乘法的性质,在形式上是一致的。这方便我们求解复数的乘方。即:
(
r
e
i
θ
)
n
=
r
n
e
i
(
n
θ
)
(re^{i\theta})^n=r^ne^{i(n\theta)}
(reiθ)n=rnei(nθ)我们再给出共轭复数的概念:
c
‾
=
a
+
b
i
‾
=
a
−
b
i
\overline{c}=\overline{a+bi}=a-bi
c=a+bi=a−bi共轭复数的指数表示为
c
‾
=
∣
c
∣
e
−
i
arg
c
\overline{c}=|c|e^{-i\arg{c}}
c=∣c∣e−iargc并且:
c
‾
c
=
∣
c
∣
2
=
a
2
+
b
2
\overline{c}c=|c|^2=a^2+b^2
cc=∣c∣2=a2+b2最后我们给出共轭运算和复数乘法的关系:
c
1
c
2
‾
=
c
1
‾
.
c
2
‾
\overline{c_1c_2}=\overline{c_1}.\overline{c_2}
c1c2=c1.c2只需要作简要的检验即可
(
a
+
b
i
)
(
c
+
d
i
)
‾
=
a
c
−
b
d
+
(
a
d
+
b
c
)
i
‾
=
a
c
−
b
d
−
(
a
d
+
b
c
)
i
=
(
a
−
b
i
)
(
c
−
d
i
)
\overline{(a+bi)(c+di)} =\overline{ac-bd+(ad+bc)i} =ac-bd-(ad+bc)i =(a-bi)(c-di)
(a+bi)(c+di)=ac−bd+(ad+bc)i=ac−bd−(ad+bc)i=(a−bi)(c−di)这说明共轭和乘法运算是可交换的。
两类代数方程
代数学基本定理与多项式的根
本章简要介绍代数方程的解的一些理论。 K K K是一个数域, a 0 , a 1 , ⋯ , a n ∈ K a_0,a_1,\cdots,a_n\in K a0,a1,⋯,an∈K,称方程 a 0 x n + a 1 x n − 1 + ⋯ + a n = 0 a_0x^n+a_1x^{n-1}+\cdots+a_n=0 a0xn+a1xn−1+⋯+an=0是 K K K上的代数方程,其中 a 0 ≠ 0 a_0\neq 0 a0=0
当然,我们并没有规定方程的解一定是
K
K
K中的数,但是,方程的解必定与数域有关,在不同的数域上,方程解的情况是不同的。举例来说:
x
2
−
1
=
0
x^2-1=0
x2−1=0在有理数域上就有两个不同的根
±
1
\pm 1
±1,但是
x
2
−
2
=
0
x^2-2=0
x2−2=0就在有理数域上没有根,但是在实数域上有两个不同的根
±
2
\pm \sqrt{2}
±2,再考虑方程
x
2
+
1
=
0
x^2+1=0
x2+1=0方程在实数域没有根,在复数域有一对共轭的根
±
i
\pm i
±i,之所以在实数域没有根,是实数域上负数不能开根,这一限制使得实数域对开根运算不是封闭的,扩充到复数域上,就能找到两个根,因而,求解代数方程,数域是至关重要的。复数域对加减乘除和开根运算都封闭,对于求解代数方程而言,已然是足够的,下面,我给不加证明地给出代数基本定理。
定理1.1(代数基本定理)
K
K
K(
Q
,
R
,
C
Q,R,C
Q,R,C)是一个数域,
a
0
,
a
1
,
⋯
,
a
n
∈
K
a_0,a_1,\cdots,a_n\in K
a0,a1,⋯,an∈K,代数方程
a
0
x
n
+
a
1
x
n
−
1
+
⋯
+
a
n
=
0
a_0x^n+a_1x^{n-1}+\cdots+a_n=0
a0xn+a1xn−1+⋯+an=0必有一个复根
该定理的证明要用到复变函数论的知识,不是在线性代数的范畴内,这里就不给出代数基本定理的证明。下面我们统一讨论复数域上的多项式,代数方程的根与多项式的因式分解密切相关:
引理1.1
a
0
,
a
1
,
⋯
,
a
n
∈
C
a_0,a_1,\cdots,a_n\in C
a0,a1,⋯,an∈C,对复数域上的多项式
f
(
x
)
=
a
0
x
n
+
a
1
x
n
−
1
+
⋯
+
a
n
f(x)=a_0x^n+a_1x^{n-1}+\cdots+a_n
f(x)=a0xn+a1xn−1+⋯+an对任意的复数
a
∈
C
a\in C
a∈C,存在
n
−
1
n-1
n−1次多项式
q
(
x
)
q(x)
q(x),有
f
(
x
)
=
(
x
−
a
)
q
(
x
)
+
f
(
a
)
f(x)=(x-a)q(x)+f(a)
f(x)=(x−a)q(x)+f(a)
推论1.1 a 0 , a 1 , ⋯ , a n ∈ C a_0,a_1,\cdots,a_n\in C a0,a1,⋯,an∈C,对复数域上的多项式 f ( x ) = a 0 x n + a 1 x n − 1 + ⋯ + a n f(x)=a_0x^n+a_1x^{n-1}+\cdots+a_n f(x)=a0xn+a1xn−1+⋯+an如果 a a a是代数方程 f ( x ) = 0 f(x)=0 f(x)=0的根,则存在 C C C上的 n − 1 n-1 n−1次多项式 q ( x ) q(x) q(x) f ( x ) = q ( x ) ( x − a ) f(x)=q(x)(x-a) f(x)=q(x)(x−a)
定理1.2 C C C上的 n n n次代数方程 a 0 x n + a 1 x n − 1 + ⋯ + a n = 0 a_0x^n+a_1x^{n-1}+\cdots+a_n=0 a0xn+a1xn−1+⋯+an=0必有 n n n个复根 c 1 , ⋯ , c n c_1,\cdots,c_n c1,⋯,cn,并且 f ( x ) = a 0 x n + a 1 x n − 1 + ⋯ + a n = a 0 ( x − c 1 ) ⋯ ( x − c n ) f(x)=a_0x^n+a_1x^{n-1}+\cdots+a_n =a_0(x-c_1)\cdots(x-c_n) f(x)=a0xn+a1xn−1+⋯+an=a0(x−c1)⋯(x−cn)
证:
用数学归纳法证明: n = 1 n=1 n=1时定理成立,假设对 k k k次多项式 p ( x ) = a 0 x k + ⋯ + a k p(x)=a_0x^k+\cdots+a_k p(x)=a0xk+⋯+ak,并有 k k k个复数 c 1 , ⋯ , c k c_1,\cdots,c_k c1,⋯,ck是 p ( x ) = 0 p(x)=0 p(x)=0的 k k k个根,并且 p ( x ) = a 0 ( x − c 1 ) ⋯ ( x − c k ) p(x)=a_0(x-c_1)\cdots(x-c_k) p(x)=a0(x−c1)⋯(x−ck)对 k + 1 k+1 k+1次多项式 f ( x ) = a 0 x k + 1 + a 1 x k + ⋯ + a k + 1 f(x)=a_0x^{k+1}+a_1x^k+\cdots+a_{k+1} f(x)=a0xk+1+a1xk+⋯+ak+1,其中 a 0 ≠ 0 a_0\neq 0 a0=0,由代数基本定理, f ( x ) = 0 f(x)=0 f(x)=0必有一根 c k + 1 c_{k+1} ck+1,于是 f ( x ) = a 0 ( x − c k + 1 ) q ( x ) f(x)=a_0(x-c_{k+1})q(x) f(x)=a0(x−ck+1)q(x)其中 q ( x ) q(x) q(x)是首项为 1 1 1的 k k k次多项式,由归纳假设,又存在 c 1 , ⋯ , c k c_1,\cdots,c_k c1,⋯,ck,使得 q ( x ) = ( x − c 1 ) ⋯ ( x − c k ) q(x)=(x-c_1)\cdots(x-c_k) q(x)=(x−c1)⋯(x−ck)于是 f ( x ) = a 0 ( x − c 1 ) ⋯ ( x − c k + 1 ) f(x)=a_0(x-c_1)\cdots(x-c_{k+1}) f(x)=a0(x−c1)⋯(x−ck+1)由构造 c 1 , ⋯ , c k + 1 c_1,\cdots,c_{k+1} c1,⋯,ck+1是 f ( x ) = 0 f(x)=0 f(x)=0是 k + 1 k+1 k+1个根
当然, n n n次方程的 n n n个根可以有重复的根,这样, n n n次复多项式 p ( x ) = a 0 x n + a 1 x n − 1 + ⋯ + a n p(x)=a_0x^n+a_1x^{n-1}+\cdots+a_n p(x)=a0xn+a1xn−1+⋯+an就可以因式分解为 p ( x ) = a 0 ∏ i = 1 m ( x − c i ) k i p(x)=a_0\prod_{i=1}^{m}{(x-c_i)^{k_i}} p(x)=a0i=1∏m(x−ci)ki k i k_i ki称为 c i c_i ci的重数,并且 ∑ i = 1 m k i = n \sum_{i=1}^m{k_i}=n ∑i=1mki=n
方程的根和方程的系数有何关系呢?对
n
n
n次多项式
p
(
x
)
=
a
0
x
n
+
⋯
+
a
n
p(x)=a_0x^n+\cdots+a_n
p(x)=a0xn+⋯+an,存在
n
n
n次复数(允许重复)
c
1
,
⋯
,
c
n
c_1,\cdots,c_n
c1,⋯,cn,就有
p
(
x
)
=
a
0
(
x
−
c
1
)
⋯
(
x
−
c
n
)
p(x)=a_0(x-c_1)\cdots(x-c_n)
p(x)=a0(x−c1)⋯(x−cn)按排列组合的观点看,
(
x
−
c
1
)
⋯
(
x
−
c
n
)
(x-c_1)\cdots(x-c_n)
(x−c1)⋯(x−cn)的所有一次项相当于有1个括号取x,其余
n
−
1
n-1
n−1个括号取
−
c
i
-c_i
−ci,于是启发我们:
a
i
=
a
0
∑
1
≤
k
1
<
⋯
<
k
i
≤
n
(
−
1
)
i
c
k
1
⋯
c
k
i
a_{i} = a_0\sum_{1\le k_1 <\cdots<k_i \le n}{ (-1)^i c_{k_1}\cdots c_{k_i} }
ai=a01≤k1<⋯<ki≤n∑(−1)ick1⋯cki令
δ
i
(
c
1
,
⋯
,
c
n
)
=
∑
1
≤
k
1
<
⋯
<
k
i
≤
n
(
−
1
)
i
c
k
1
⋯
c
k
i
\delta_i(c_1,\cdots,c_n) = \sum_{1\le k_1 <\cdots<k_i \le n}{ (-1)^i c_{k_1}\cdots c_{k_i} }
δi(c1,⋯,cn)=1≤k1<⋯<ki≤n∑(−1)ick1⋯cki就有
p
(
x
)
=
a
0
∑
i
=
0
n
δ
i
(
c
1
,
⋯
,
c
n
)
x
n
−
i
p(x)=a_0\sum_{i=0}^n{\delta_i(c_1,\cdots,c_n)x^{n-i}}
p(x)=a0i=0∑nδi(c1,⋯,cn)xn−i该定理的证明可以用数学归纳法,比较简单,这里省略。我们看看该定理在
n
=
2
n=2
n=2时的情形:对二次方程
x
2
+
a
1
x
+
a
2
=
0
x^2+a_1x+a_2=0
x2+a1x+a2=0其中
a
1
,
a
2
∈
C
a_1,a_2\in C
a1,a2∈C,方程必有两个复根
c
1
,
c
2
c_1,c_2
c1,c2,于是:
a
1
=
−
c
1
−
c
2
a_1 = -c_1-c_2
a1=−c1−c2
a
2
=
c
1
c
2
a_2=c_1c_2
a2=c1c2这实际上就是二次方程的韦达定理。
下面我们来讨论实数域上的代数方程及多项式,
a
0
,
⋯
,
a
n
∈
R
a_0,\cdots,a_n\in R
a0,⋯,an∈R,假设
c
c
c是实代数方程
a
0
x
n
+
⋯
+
a
n
=
0
a_0x^n+\cdots+a_n=0
a0xn+⋯+an=0的根,由共轭运算和乘法运算的关系,其共轭
c
‾
\overline{c}
c也是方程的根,而
(
x
−
c
1
)
(
x
−
c
2
)
=
x
2
−
(
c
1
+
c
2
)
x
+
c
1
c
2
(x-c_1)(x-c_2)=x^2-(c_1+c_2)x+c_1c_2
(x−c1)(x−c2)=x2−(c1+c2)x+c1c2的系数都是实数,再由数学归纳法可以推出,实系数代数方程的根必然有一对对互为共轭的根构成,同时
定理1.3 奇数次实代数方程必有一个实根
有关多项式环的理论,我们在后面再作详细论述。
线性方程组的高斯消元法
接下来我们介绍的是和线性代数密切相关的线性方程组
{
a
11
x
1
+
⋯
+
a
1
n
x
n
=
b
1
⋯
a
m
1
x
1
+
⋯
+
a
m
n
x
n
=
b
m
\begin{cases} a_{11}x_1+\cdots+a_{1n}x_n=b_1\\ \cdots\\ a_{m1}x_1+\cdots+a_{mn}x_n=b_m \end{cases}
⎩⎪⎨⎪⎧a11x1+⋯+a1nxn=b1⋯am1x1+⋯+amnxn=bm实际上,我们在中学,已经接触了求解线性方程组的方法,也就是消元与回代。所谓的消元法,就是通过以下三种操作减少方程的变元。
(1)调换两个方程的位置
(2)一个方程加上另一个方程的k倍
(3)一个方程左右两边乘以一个非零常数
我们称为线性方程组的初等变换,方程的初等变换是可逆的,这样就容易证明初等变换前后方程的解是不变的。
下面我们给出一例求解方程组的例子:
例1.1 求解方程组
{
2
x
2
−
x
3
=
1
x
1
−
x
2
+
x
3
=
0
2
x
1
+
x
2
−
x
3
=
−
2
\begin{cases} 2x_2-x_3 = 1\\ x_1-x_2+x_3=0\\ 2x_1+x_2-x_3=-2 \end{cases}
⎩⎪⎨⎪⎧2x2−x3=1x1−x2+x3=02x1+x2−x3=−2
解:
第1步:调换第一个方程和第二个方程
{ x 1 − x 2 + x 3 = 0 0 x 1 + 2 x 2 − x 3 = 1 2 x 1 + x 2 − x 3 = − 2 \begin{cases} x_1-x_2+x_3=0\\ 0x_1+2x_2-x_3=1\\ 2x_1+x_2-x_3=-2 \end{cases} ⎩⎪⎨⎪⎧x1−x2+x3=00x1+2x2−x3=12x1+x2−x3=−2第2步,第三个方程减去第一个方程的2倍
{ x 1 − x 2 + x 3 = 0 0 x 1 + 2 x 2 − x 3 = 1 0 x 1 + 3 x 2 − 3 x 3 = − 2 \begin{cases} x_1-x_2+x_3=0\\ 0x_1+2x_2-x_3=1\\ 0x_1+3x_2-3x_3=-2 \end{cases} ⎩⎪⎨⎪⎧x1−x2+x3=00x1+2x2−x3=10x1+3x2−3x3=−2第3步,第三个方程除以3后和第二个方程交换位置
{ x 1 − x 2 + x 3 = 0 0 x 1 + x 2 − x 3 = − 2 3 0 x 1 + 2 x 2 − x 3 = 1 \begin{cases} x_1-x_2+x_3=0\\ 0x_1+x_2-x_3=-\frac{2}{3}\\ 0x_1+2x_2-x_3=1 \end{cases} ⎩⎪⎨⎪⎧x1−x2+x3=00x1+x2−x3=−320x1+2x2−x3=1第4步,第一个方程加上第二个方程,第三个方程减去第二个方程的2倍
{ x 1 + 0 x 2 + 0 x 3 = − 2 3 x 2 − x 3 = − 2 3 x 3 = 7 3 \begin{cases} x_1+0x_2+0x_3=-\frac{2}{3}\\ x_2-x_3=-\frac{2}{3}\\ x_3 = \frac{7}{3} \end{cases} ⎩⎪⎨⎪⎧x1+0x2+0x3=−32x2−x3=−32x3=37最后一步,第二个方程加上第三个方程,就得到 x 1 = − 2 3 , x 2 = 5 3 , x 3 = 7 3 x_1=-\frac{2}{3},x_2=\frac{5}{3},x_3=\frac{7}{3} x1=−32,x2=35,x3=37
以上求解过程,实际上与
x
1
,
x
2
,
x
3
x_1,x_2,x_3
x1,x2,x3无关,只与系数和右端的常数项有关。我们把这些数字抽象出来,称为一个数表
[
a
11
a
12
⋯
a
1
n
b
1
a
21
a
22
⋯
a
2
n
b
2
⋯
⋯
⋯
⋯
⋯
a
m
1
a
m
2
⋯
a
m
n
b
m
]
\left[ \begin{matrix} a_{11}&a_{12}&\cdots&a_{1n}&b_1\\ a_{21}&a_{22}&\cdots&a_{2n}&b_2\\ \cdots&\cdots&\cdots&\cdots&\cdots\\ a_{m1}&a_{m2}&\cdots&a_{mn}&b_m \end{matrix} \right]
⎣⎢⎢⎡a11a21⋯am1a12a22⋯am2⋯⋯⋯⋯a1na2n⋯amnb1b2⋯bm⎦⎥⎥⎤由
m
n
mn
mn个
K
K
K中的数排成
m
m
m行
n
n
n列的数表,称为
m
×
n
m\times n
m×n矩阵,上面的矩阵称为方程组的增广矩阵,如果
b
1
=
⋯
=
b
m
b_1=\cdots=b_m
b1=⋯=bm,称方程组为齐次线性方程组,此时方程组的求解甚至与常数项无关,只与矩阵
[
a
11
a
12
⋯
a
1
n
a
21
a
22
⋯
a
2
n
⋯
⋯
⋯
⋯
a
m
1
a
m
2
⋯
a
m
n
]
\left[ \begin{matrix} a_{11}&a_{12}&\cdots&a_{1n}\\ a_{21}&a_{22}&\cdots&a_{2n}\\ \cdots&\cdots&\cdots&\cdots\\ a_{m1}&a_{m2}&\cdots&a_{mn} \end{matrix} \right]
⎣⎢⎢⎡a11a21⋯am1a12a22⋯am2⋯⋯⋯⋯a1na2n⋯amn⎦⎥⎥⎤有关,称为方程组的系数矩阵,则方程组的初等变换相当于矩阵的如下操作
(1)交换矩阵的两行
(2)某一行乘以非零常数
(3)某一行加上另一行的k倍
以上三个变换称为矩阵的初等行变换,求解方程组的过程,就相当于对增广矩阵进行初等行变换,称为矩阵消元法,又称为高斯消元法。任何矩阵都可以通过初等行变换化为行阶梯状,再补充上变元,进行回代,就可以解出线性方程组。