文章目录
高斯消元
1.高斯消元
1.1 基本操作
模拟线性代数的运算。
处理的问题一般有如下几种:
- 系数和解集全部为整数
- 系数和解集中存在实数
- 解异或方程组
- 解同余方程组
同时,高斯消元还可以处理求矩阵逆的问题:假设要求矩阵A的逆,那么在矩阵A的右侧加入单位矩阵E,变为[AE],然后进行行列变化,当A变为E时,E就变为A的逆 A − 1 A^{-1} A−1
1.2 定义概念
未知数:解方程时不确定的未知数
自由元:人为确定的未知数中的一部分,一旦确定了自由元就能够确定其他的未知数
自由元 <= 未知数
2.模板
2.1 解累加方程
{ A 11 X 1 + A 12 X 2 + . . . + A 1 n X n = B 1 A 21 X 1 + A 22 X 2 + . . . + A 2 n X n = B 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A m 1 X 1 + A m 2 X 2 + . . . + A m n X n = B m \begin{cases} A_{11}X_1+A_{12}X_2+...+A_{1n}X_n=B_1 \\ A_{21}X_1+A_{22}X_2+...+A_{2n}X_n=B_2 \\ ...........................................................\\ A_{m1}X_1+A_{m2}X_2+...+A_{mn}X_n=B_m \end{cases} ⎩⎪⎪⎪⎨⎪⎪⎪⎧A11X1+A12X2+...+A1nXn=B1A21X1+A22X2+...+A2nXn=B2...........................................................Am1X1+Am2X2+...+AmnXn=Bm
2.1.1 整数系数
#include <bits/stdc++.h>
using namespace std;
const int MAXN = 105;
int equ, var; // 有equ个方程,var个变元。增广阵行数为equ, 分别为0到equ - 1,列数为var + 1,分别为0到var.
int a[MAXN][MAXN], x[MAXN]; // a存储增广矩阵, x存储解集
bool free_x[MAXN]; // 这里标定的是未知数
int free_num; // 未知数数目
int gcd(int a, int b) {
return b ? gcd(b, a % b) : a; }
inline int lcm(int a, int b) {
return a * b / gcd(a, b); }
// 高斯消元法解方程组(Gauss-Jordane limination).
// (-2表示有浮点数解,但无整数解,-1表示无解,0表示唯一解,大于0表示无穷解,并返回自由变元的个数)
int Gauss(void) {
int i, j, k;
int max_r; // 当前这列绝对值最大的行.
int col; // 当前处理的列.
int ta, tb;
int LCM;
int temp;
int free_x_num;
int free_index;
// 转换为阶梯阵.
col = 0; // 当前处理的列.
for (k = 0; k < equ && col < var; k++, col++) {
// 枚举当前处理的行.
// 找到该col列元素绝对值最大的那行与第k行交换.(为了在除法时减小误差)
max_r = k;
for (i = k + 1; i < equ; i++) {
if (abs(a[i][col]) > abs(a[max_r][col])) max_r = i;
}
if (max_r != k) {
// 与第k行交换.
for (j = k; j < var + 1; j++) swap(a[k][j], a[max_r][j]);
}
if (a[k][col] == 0) {
// 说明该col列第k行以下全是0了,则处理当前行的下一列.
k--;
continue;
}
for (i = k + 1; i < equ; i++) {
// 枚举要删去的行.
if (a[i][col] != 0) {
LCM = lcm(abs(a[i][col]), abs(a[k][col]));
ta = LCM / abs(a[i][col]), tb = LCM / abs(a[k][col]);
if (a[i][col] * a[k][col] < 0) tb = -tb; // 异号的情况是两个数相加.
for (j = col; j < var + 1; j++) a[i][j] = a[i][j] * ta - a[k][j] * tb;
}
}
}
// 1. 无解的情况: 化简的增广阵中存在(0, 0, ..., a)这样的行(a != 0).
for (i = k; i < equ; i++) {
// 对于无穷解来说,如果要判断哪些是自由变元,那么初等行变换中的交换就会影响,则要记录交换.
if (a[i][col] != 0) return -1;
}
// 2. 无穷解的情况: 在var * (var + 1)的增广阵中出现(0, 0, ..., 0)这样的行,即说明没有形成严格的上三角阵. 且出现的行数即为自由变元的个数.
if (k < var) {
// 首先,自由变元有var - k个,即不确定的变元至少有var - k个.
for (i = k - 1; i >= 0; i--) {
// 第i行一定不会是(0, 0, ..., 0)的情况,因为这样的行是在第k行到第equ行. 同样,第i行一定不会是(0, 0, ..., a), a != 0的情况,这样的无解的.
free_x_num = 0; // 用于判断该行中的不确定的变元的个数,如果超过1个,则无法求解,它们仍然为不确定的变元.
for (j = 0; j < var; j++) {
if (a[i][j] != 0 && free_x[j]) free_x_num++, free_index = j;
}
if (free_x_num > 1) continue; // 无法求解出确定的变元.
// 说明就只有一个不确定的变元free_index,那么可以求解出该变元,且该变元是确定的.
temp = a[i][var];
for (j = 0; j < var; j++) {
if (a[i][j] != 0 && j != free_index) temp -= a[i][j] * x[j];
}
x[free_index] = temp / a[i][free_index]; // 求出该变元.
free_x[free_index] = 0; // 该变元是确定的.
}
return var - k; // 自由变元有var - k个.
}
// 3. 唯一解的情况: 在var * (var + 1)的增广阵中形成严格的上三角阵.
// 计算出Xn-1, Xn-2 ... X0.
for (i = var - 1; i >= 0; i--) {
temp = a[i][var];
for (j = i + 1; j < var; j++) {
if (a[i][j] != 0) temp -= a[i][j] * x[j];
}
if (temp % a[i][i] != 0) return -2; // 说明有浮点数解,但无整数解.
x[i] = temp / a[i][i];
}
return 0;
}
void Debug(int equ, int var) {
int i, j;
for (i = 0; i < equ; i++) {
for (j = 0; j < var + 1; j++)
cout << a[i][j] << " ";
cout << endl;
}
cout << endl;
}
int main(void) {
int i, j;
while (scanf("%d %d", &equ, &var) != EOF) {
memset(a, 0, sizeof(a));
memset(x, 0, sizeof(x));
memset(free_x, 1, sizeof(free_x)); // 一开始全是不确定的变元
for (i = 0; i < equ; i++) //构造增广矩阵
for (j = 0; j < var + 1; j++) scanf("%d", &a[i][j]); // 0 ~ var - 1列为系数矩阵, var列为答案矩阵
free_num = Gauss();
if (free_num == -1) printf("无解!\n");
else if (free_num == -2) printf("有浮点数解,无整数解!\n");
else if (free_num > 0) {
printf("无穷多解! 未知数个数为%d\n", free_num);
for (i = 0; i < var; i++) {
if (free_x[i]) printf("x%d 是不确定的\n", i + 1);
else printf("x%d: %d\n", i + 1, x[i]);
}
} else {
for (i = 0; i < var; i++) printf("x%d: %d\n", i + 1, x[i]);
}
printf("\n");
}
return 0;
}
2.1.2 实数系数
1.kuangbin版本
#include <bits/stdc++.h>
using namespace std;
const int maxn = 1002;
const double eps = 1e-8;
double a[maxn][maxn];
int equ, var; // equ个方程,var个变量
double x[maxn]; //解集
bool free_x[maxn]; // 标定未知数
int n;
int sgn(double x) {
return (x > eps) - (x < -eps); }
// 高斯消元法解方程组(Gauss-Jordan elimination).-1表示无解,0表示唯一解,大于0表示无穷解,并返回自由变元的个数
int gauss() {
int i, j, k;
int max_r; // 当前这列绝对值最大的行.
int col; // 当前处理的列.
double temp;
int free_x_num;
int free_index;
// 转换为阶梯阵.
col = 0; // 当前处理的列.
memset(free_x, true, sizeof(free_x));
for (k = 0; k < equ && col < var; k++, col++) {
max_r = k;
for (i = k + 1; i < equ; i++) {
if (sgn(fabs(a[i][col]) - fabs(a[max_r][col])) > 0) max_r = i;
}
if (max_r != k) {
// 与第k行交换.
for (j = k; j < var + 1; j++) swap(a[k][j], a[max_r][j]);
}
if (sgn(a[k][col]) == 0) {
// 说明该col列第k行以下全是0了,则处理当前行的下一列.
k--;
continue;
}
for (i = k + 1; i < equ; i++) {
// 枚举要删去的行.
if (sgn(a[i][col]) != 0) {
temp = a[i][col] / a[k][col];
for (j = col; j < var + 1; j++) {
a[i][j] = a[i][j] - a[k][j] * temp;
}
}
}
}
for (i = k; i < equ; i++) {
if (sgn(a[i][col]) != 0) return -1;
}
if (k < var) {
for (i = k - 1; i >= 0; i--) {
free_x_num = 0;
for (j = 0; j < var; j++) {
if (sgn(a[i][j]) != 0 && free_x[j])
free_x_num++, free_index = j;
}
if (free_x_num > 1) continue;
temp = a[i][var];
for (j = 0; j < var; j++) {
if (sgn(a[i][j]) != 0 && j != free_index)
temp -= a[i][j] * x[j];
}
x[free_index] = temp / a[i][free_index];
free_x[free_index] = 0;
}
return var - k;
}
for (i = var - 1; i >= 0; i--) {
temp = a[i][var];
for (j = i + 1; j < var; j++) {
if (sgn(a[i][j]) != 0) temp -= a[i][j] * x[j];
}
x[i] = temp / a[i][i];
}
return 0;
}
int main() {
cin >> equ;
for (int i = 0; i < equ; i++)
for (int j = 0; j < equ + 1; j++) cin >> a[i][j];
var = equ;
int t = gauss();
if (t == -1) {
puts("No solution");
} else if (t == 0) {
for (int i = 0; i < var; i++) printf("%.2lf\n", x[i]);
}
else puts("Infinite group solutions");
return 0;
}
2.yxc版本
#include <bits/stdc++.h>
using namespace std;
const int N = 110;
const double eps = 1e-6;
int n;
double a[N][N]; // 存放参数
// 求解线性方程组
int gauss() {
int c, r;
for (c = 0, r = 0; c < n; c++) {
int t = r;
for (int i = r; i < n; i++)
if (fabs(a[i][c]) > fabs(a[t][c])) t = i;
if (fabs(a[t][c]) < eps) continue;
for (int i = c; i < n + 1; i++) swap(a[t][i], a[r][i]);
for (int i = n; i >= c; i--) a[r][i] /= a[r][c];
for (int i = r + 1; i < n; i++)
if (fabs(a[i][c]) > eps)
for (int j = n; j >= c; j--) a[i][j] -= a[r][j] * a[i][c];
r++;
}
if (r < n) {
for (int i = r; i < n; i++)
if (fabs(a[i][n]) > eps) return 2;
return 1;
}
for (int i = n - 1; i >= 0; i--)
for (int j = i + 1; j < n; j++) a[i][n] -= a[j][n] * a[i][j];
return 0;
}
int main() {
// 最后一列存放b,前n列存放a
cin >> n;
for (int i = 0; i < n; i++)
for (int j = 0; j < n + 1; j++) cin >> a[i][j];
int t = gauss();
// 判断答案是否有解
if (t == 0) {
for (int i = 0; i < n; i++) printf("%.2lf\n", a[i][n]); // 最后一列存放答案
} else if (t == 1)
puts("Infinite group solutions");
else
puts("No solution");
return 0;
}
2.2 解异或方程
{ A 11 X 1 x o r A 12 X 2 x o r . . . x o r A 1 n X n = B 1 A 21 X 1 x o r A 22 X 2 x o r . . . x o r A 2 n X n = B 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A m 1 X 1