中国剩余定理研究的是不同模的剩余类的交集问题.
中国剩余定理
T h e o r e m : 对 于 同 余 式 组 { x ≡ b 1 ( m o d m 1 ) x ≡ b 2 ( m o d m 2 ) x ≡ b 3 ( m o d m 3 ) . . . . . . x ≡ b s ( m o d m s ) 若 m 1 , m 2 , . . . m s 两 两 互 质 , 对 于 M = ∏ i = 1 s m i , 有 唯 一 解 x ≡ ∑ i = 1 s b i ( M m i ) ⋅ [ ( M m i ) − 1 ( m o d m i ) ] ( m o d M ) 注 意 [ ( M m i ) − 1 ( m o d m i ) ] 是 指 对 m i 的 数 论 倒 数 , 即 逆 元 . 逆 元 是 x ≡ 1 ( m o d m ) 的 解 . 逆 元 用 以 下 定 理 求 得 : 设 m 为 正 整 数 , g c d ( a , m ) = 1 , 那 么 a φ ( m ) − 1 是 a 模 m 的 逆 . 或 者 用 欧 几 里 得 辗 转 相 除 . {Theorem:}\\ 对于同余式组\\ \left\{ \begin{array}{lr} x\equiv b_1\pmod {m_1}& \\ x\equiv b_2\pmod {m_2} & \\ x\equiv b_3\pmod {m_3} & \\ ...\ ... & \\ x\equiv b_s\pmod {m_s}\\ \end{array} \right. \\ 若m_1,m_2,...m_s两两互质,对于M=\prod_{i=1}^s m_i,有\\ 唯一解\ x\equiv \sum_{i=1}^s b_i(\frac{M}{m_i})\cdot[(\frac{M}{m_i})^{-1}\pmod {m_i}]\pmod M\\ 注意 [(\frac{M}{m_i})^{-1}\pmod {m_i}]是指对m_i的数论倒数,即逆元.\\ 逆元是x\equiv 1\pmod m的解.\\ 逆元用以下定理求得: \\ 设m为正整数,gcd(a,m)=1,那么a^{\varphi(m)-1} 是a模m的逆.\\ 或者用欧几里得辗转相除. Theorem:对于同余式组⎩⎪⎪⎪⎪⎨⎪⎪⎪⎪⎧x≡b1(modm1)x≡b2(modm2)x≡b3(modm3)... ...x≡bs(modms)若m1,m2,...ms两两互质,对于M=i=1∏smi,有唯一解 x≡i=1∑sbi(miM)⋅[(miM)−1(modmi)](modM)注意[(miM)−1(modmi)]是指对mi的数论倒数,即逆元.逆元是x≡1(modm)的解.逆元用以下定理求得:设m为正整数,gcd(a,m)=1,那么aφ(m)−1是a模m的逆.或者用欧几里得辗转相除.
- 存在性:
个人定义 M m i \frac{M}{m_i} miM为 m i m_i mi的特征值,记作 M i M_i Mi.由于 m i m_i mi两两互质,所以 g c d ( m i , M i ) = 1 gcd(m_i,M_i)=1 gcd(mi,Mi)=1,所以 m i m_i mi对 M i M_i Mi的数论倒数(逆元)存在.
设逆元 M i − 1 ( m o d m i ) = t i M_i^{-1}\pmod {m_i}=t_i Mi−1(modmi)=ti
即 M i ⋅ t i ≡ 1 ( m o d m i ) M_i\cdot t_i\equiv 1\pmod {m_i} Mi⋅ti≡1(modmi)
有 b i ⋅ t i ⋅ M i ≡ b i ( m o d m i ) b_i\cdot t_i\cdot M_i\equiv b_i\pmod {m_i} bi⋅ti⋅Mi≡bi(modmi)
且 ∀ j ∈ { 1 , 2 , ⋯   , n } ,    j ≠ i ,      b i t i M i ≡ 0 ( m o d m j ) \forall j \in \{1, 2, \cdots , n\}, \; j\neq i, \; \; b_i t_i M_i \equiv 0 \pmod {m_j} ∀j∈{1,2,⋯,n},j̸=i,bitiMi≡0(modmj).
(因为 M i M_i Mi内包含了除 m i m_i mi外其他所有m的因数.)
也就是说,对于结构 b i t i M i b_it_iM_i bitiMi,在其他的同余式中并无任何对余数的贡献.
所以对于解 x 0 = ∑ 1 s b i t i M i x_0=\sum_1^s b_it_iM_i x0=∑1sbitiMi,对于每一个式子都成立.(有且只有分式i贡献 b i b_i bi余数,其余为0).
对于每个分式 b i t i M i b_it_iM_i bitiMi,为了保证对其他的m不起作用,必须要有一个 M i M_i Mi.为了平衡 M i M_i Mi,要存在对于 M i M_i Mi的逆元 t i t_i ti.而 b i b_i bi则是为了保证该分式在 m i m_i mi的环境下能贡献 b i b_i bi的余数.
- 由于m之间互质, m i {m_i} mi的最小公倍数为 ∏ 1 s m i \prod_1^s m_i ∏1smi,即 M M M.所以在存在特解 x 0 x_0 x0的情况下,剩余的解必定有 k M kM kM的步进, k ∈ Z . k\in \mathbb{Z}. k∈Z.
- 所以最后的通解为 x ≡ ∑ 1 s b i t i M i ( m o d M ) x\equiv \sum_1^s b_it_iM_i\pmod M x≡∑1sbitiMi(modM).完毕.
接下来是形如
f
(
x
)
≡
b
i
(
m
o
d
m
i
)
f(x)\equiv b_i\pmod {m_i}
f(x)≡bi(modmi)的同余式组.
如果一个式子
f
(
x
)
≡
b
i
(
m
o
d
m
i
)
f(x)\equiv b_i\pmod {m_i}
f(x)≡bi(modmi)有
C
i
C_i
Ci个解,则同余式组有
∏
1
s
C
i
\prod_1^s C_i
∏1sCi个解.
解释:
设对于一个式子的
C
i
C_i
Ci个解为
{
b
1
,
b
2
,
.
.
.
b
C
i
}
\{b_1,b_2,...b_{C_i}\}
{b1,b2,...bCi},组合这些解得到
x
≡
∑
i
=
1
s
b
i
(
M
m
i
)
⋅
[
(
M
m
i
)
−
1
(
m
o
d
m
i
)
]
(
m
o
d
M
)
\ x\equiv \sum_{i=1}^s b_i(\frac{M}{m_i})\cdot[(\frac{M}{m_i})^{-1}\pmod {m_i}]\pmod M
x≡i=1∑sbi(miM)⋅[(miM)−1(modmi)](modM)
其中
b
i
遍
历
{
b
i
,
1
,
.
.
.
b
i
,
C
i
}
,
解
数
为
∏
1
s
C
i
.
b_i遍历\{b_{i,1},...b_{i,C_i}\},解数为\prod_1^s C_i.
bi遍历{bi,1,...bi,Ci},解数为∏1sCi.
这些解可以证明是互不同余的.
T h e o r e m : p 为 素 数 , i 1 ≥ i 2 ≥ . . . ≥ i s , { b 1 , b 2 , . . . b s } 为 素 数 , 则 同 余 式 组 { x ≡ b 1 ( m o d p i 1 ) x ≡ b 2 ( m o d p i 2 ) x ≡ b 3 ( m o d p i 3 ) . . . . . . x ≡ b s ( m o d p i s ) 有 解 的 充 要 条 件 是 { b 1 ≡ b 2 ( m o d p i 2 ) b 1 ≡ b 3 ( m o d p i 3 ) b 1 ≡ b 4 ( m o d p i 4 ) . . . . . . b 1 ≡ b s ( m o d p i s ) 且 解 是 x ≡ b 1 ( m o d p i 1 ) {Theorem:}\\ p为素数,i_1\geq i_2\geq ...\geq i_s,\{b_1,b_2,...b_s\}为素数,则同余式组\\ \left\{ \begin{array}{lr} x\equiv b_1\pmod {p^{i_1}}& \\ x\equiv b_2\pmod {p^{i_2}} & \\ x\equiv b_3\pmod {p^{i_3}} & \\ ...\ ... & \\ x\equiv b_s\pmod {p^{i_s}}\\ \end{array} \right. \\ 有解的充要条件是 \left\{ \begin{array}{lr} b_1\equiv b_2\pmod {p^{i_2}}& \\ b_1\equiv b_3\pmod {p^{i_3}} & \\ b_1\equiv b_4\pmod {p^{i_4}} & \\ ...\ ... & \\ b_1\equiv b_s\pmod {p^{i_s}}\\ \end{array} \right. \\ 且解是x\equiv b_1\pmod {p^{i_1}} Theorem:p为素数,i1≥i2≥...≥is,{b1,b2,...bs}为素数,则同余式组⎩⎪⎪⎪⎪⎨⎪⎪⎪⎪⎧x≡b1(modpi1)x≡b2(modpi2)x≡b3(modpi3)... ...x≡bs(modpis)有解的充要条件是⎩⎪⎪⎪⎪⎨⎪⎪⎪⎪⎧b1≡b2(modpi2)b1≡b3(modpi3)b1≡b4(modpi4)... ...b1≡bs(modpis)且解是x≡b1(modpi1)
例题
判 断 并 求 解 { x ≡ 9 ( m o d 15 ) x ≡ 49 ( m o d 50 ) x ≡ − 41 ( m o d 140 ) 判断并求解 \\ \left\{ \begin{array}{lr} x\equiv 9\pmod {15}& \\ x\equiv 49\pmod {50} & \\ x\equiv-41\pmod {140} & \\ \end{array} \right. \\ 判断并求解⎩⎨⎧x≡9(mod15)x≡49(mod50)x≡−41(mod140)
- 先将模分解,得到
{ x ≡ 9 ( m o d 5 ) x ≡ 9 ( m o d 3 ) x ≡ 49 ( m o d 5 2 ) x ≡ 49 ( m o d 2 ) x ≡ − 41 ( m o d 7 ) x ≡ − 41 ( m o d 2 2 ) x ≡ − 41 ( m o d 5 ) \left\{ \begin{array}{lr} x\equiv 9\pmod {5}& \\ x\equiv 9\pmod {3}& \\ x\equiv 49\pmod {5^2} & \\ x\equiv 49\pmod {2} & \\ x\equiv-41\pmod {7} & \\ x\equiv-41\pmod {2^2} & \\ x\equiv-41\pmod {5} & \\ \end{array} \right. \\ ⎩⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎨⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎪⎧x≡9(mod5)x≡9(mod3)x≡49(mod52)x≡49(mod2)x≡−41(mod7)x≡−41(mod22)x≡−41(mod5) - 由于
49
≡
9
≡
−
41
(
m
o
d
5
)
49\equiv 9\equiv -41\pmod 5
49≡9≡−41(mod5),所以有解.并进一步化简
{ x ≡ 9 ( m o d 3 ) x ≡ 49 ( m o d 5 2 ) x ≡ − 41 ( m o d 2 2 ) x ≡ − 41 ( m o d 7 ) \left\{ \begin{array}{lr} x\equiv 9\pmod {3}& \\ x\equiv 49\pmod {5^2} & \\ x\equiv-41\pmod {2^2} & \\ x\equiv-41\pmod {7} & \\ \end{array} \right. \\ ⎩⎪⎪⎨⎪⎪⎧x≡9(mod3)x≡49(mod52)x≡−41(mod22)x≡−41(mod7)
{ x ≡ 0 ( m o d 3 ) x ≡ − 1 ( m o d 5 2 ) x ≡ − 1 ( m o d 2 2 ) x ≡ 1 ( m o d 7 ) \left\{ \begin{array}{lr} x\equiv 0\pmod {3}& \\ x\equiv -1\pmod {5^2} & \\ x\equiv-1\pmod {2^2} & \\ x\equiv 1\pmod {7} & \\ \end{array} \right. \\ ⎩⎪⎪⎨⎪⎪⎧x≡0(mod3)x≡−1(mod52)x≡−1(mod22)x≡1(mod7)
根据中国剩余定理,
m 1 = 2 2 , m 2 = 3 , m 3 = 5 2 , m 4 = 7 m_1=2^2,m_2=3,m_3=5^2,m_4=7 m1=22,m2=3,m3=52,m4=7
M = ∏ 1 4 m i = 2100 M=\prod_1^4 m_i=2100 M=∏14mi=2100
M 1 = 525 , M 2 = 84 , M 3 = 300 M_1=525,M_2=84,M_3=300 M1=525,M2=84,M3=300
M 1 − 1 ≡ 1 ( m o d m 1 ) , M 3 − 1 ≡ 14 ( m o d m 3 ) , M 4 − 1 ≡ − 1 ( m o d m 4 ) M_1^{-1}\equiv 1\pmod {m_1},M_3^{-1}\equiv 14\pmod {m_3},M_4^{-1}\equiv -1\pmod {m_4} M1−1≡1(modm1),M3−1≡14(modm3),M4−1≡−1(modm4),
得解为
x ≡ ∑ i = 1 s b i ( M m i ) ⋅ [ ( M m i ) − 1 ( m o d m i ) ] ≡ 3 × 525 + 84 × 14 × ( − 1 ) + 300 × ( − 1 ) × 1 ≡ 99 ( m o d M ) x\equiv \sum_{i=1}^s b_i(\frac{M}{m_i})\cdot[(\frac{M}{m_i})^{-1}\pmod {m_i}]\\\equiv 3\times 525+84\times 14\times(-1)+300\times(-1)\times 1\\ \equiv 99 \pmod M x≡i=1∑sbi(miM)⋅[(miM)−1(modmi)]≡3×525+84×14×(−1)+300×(−1)×1≡99(modM)
Colclusion
对于同余式的求解,一般流程是:
- 分解模
- 判断解
- 化简至 x ≡ b ( m o d m ) x\equiv b\pmod m x≡b(modm)的组
- 按照中国剩余定理求解
这部分有些难以理解,还需要进一步说明和分析.