四种方法推导平方和公式
序言:
连续自然数的平方和,
S
n
=
∑
k
=
0
n
k
2
=
1
2
+
2
2
+
.
.
.
+
n
2
S_n = \sum_{k=0}^{n}{k^2} = 1^2 + 2^2 + ... + n^2
Sn=∑k=0nk2=12+22+...+n2 是我们中学时期便接触到的一个重要公式,当时只要求记住其结论,即
S
n
=
n
(
n
+
1
)
(
2
n
+
1
)
6
S_n = \frac{n(n+1)(2n+1)}{6}
Sn=6n(n+1)(2n+1)。本文将讨论四种推导方案(参考《具体数学》2.5)。
我们首先列举几个小的情形备用
n n n | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
n 2 n^2 n2 | 0 | 1 | 4 | 9 | 16 | 25 | 36 | 49 | 64 | 81 | 100 |
S n S_n Sn | 0 | 1 | 5 | 14 | 30 | 55 | 91 | 140 | 204 | 285 | 385 |
1. 数学归纳法
毋庸置疑,作为最权威,最严谨的证明方式,数学归纳法一定是我们第一个想到的策略。在证明之前,我们先把之前的公式稍作改变:
S
n
=
n
(
n
+
1
2
)
(
n
+
1
)
3
S_n = \frac{n(n + \frac{1}{2})(n + 1)}{3}
Sn=3n(n+21)(n+1)
很明显,这个公式更值得我们的大脑去记忆。
对于边界,
S
0
=
0
=
0
(
0
+
1
2
)
(
0
+
1
)
3
S_0 = 0 = \frac{0(0 + \frac{1}{2})(0 + 1)}{3}
S0=0=30(0+21)(0+1),成功;
假定
n
>
0
n > 0
n>0 时,
S
n
−
1
S_{n-1}
Sn−1满足公式,则
S
n
=
S
n
−
1
+
n
2
=
(
n
−
1
)
(
n
−
1
2
)
n
3
+
n
2
=
n
3
+
3
2
n
2
+
1
2
n
3
=
n
(
n
+
1
2
)
(
n
+
1
)
3
\begin{aligned} S_n &= S_{n - 1} + n^2\\ &= \frac{(n - 1)(n - \frac{1}{2})n}{3} + n^2\\ & = \frac{n^3+\frac{3}{2}n^2+\frac{1}{2}n}{3}\\ &= \frac{n(n + \frac{1}{2})(n + 1)}{3} \end{aligned}
Sn=Sn−1+n2=3(n−1)(n−21)n+n2=3n3+23n2+21n=3n(n+21)(n+1)
由此,可得证
2. 扰动法(从立法差出发)
我们首先再回顾一下扰动法的公式:
S
n
+
a
n
+
1
=
S
n
+
1
=
a
0
+
a
1
+
.
.
.
+
a
n
+
1
=
a
0
+
∑
k
=
0
n
a
k
+
1
\begin{aligned} S_{n} + a_{n + 1} &= S_{n+1}\\ &= a_0 + a_1 + ... + a_{n+1}\\ &=a_0 + \sum_{k=0}^{n}{a_{k+1}} \end{aligned}
Sn+an+1=Sn+1=a0+a1+...+an+1=a0+k=0∑nak+1
将之应用到我们的背景下:
S
n
+
(
n
+
1
)
2
=
S
n
+
1
=
a
0
+
a
1
+
.
.
.
+
a
n
+
1
=
0
+
∑
k
=
0
n
(
k
+
1
)
2
=
∑
k
=
0
n
k
2
+
2
k
+
1
=
S
n
+
2
∑
k
=
0
n
k
+
(
n
+
1
)
\begin{aligned} \red{S_{n}} + (n+1)^2 &= S_{n+1}\\ &= a_0 + a_1 + ... + a_{n+1}\\ &=0 + \sum_{k=0}^{n}{(k+1)^2}\\ &=\sum_{k=0}^{n}{k^2+2k+1}\\ &=\red{S_n} + 2\sum_{k=0}^{n}k + (n+1) \end{aligned}
Sn+(n+1)2=Sn+1=a0+a1+...+an+1=0+k=0∑n(k+1)2=k=0∑nk2+2k+1=Sn+2k=0∑nk+(n+1)
遗憾的是,到这一步我们就没有办法继续了,因为左右的
S
n
S_n
Sn相互抵消。不过,通过移项,我们却意外地得到了另一个结论:
∑
k
=
0
n
k
=
(
n
+
1
)
2
−
(
n
+
1
)
2
=
n
(
n
+
1
)
2
\begin{aligned} \sum_{k=0}^{n}k &= \frac{(n + 1)^2 - (n + 1)}{2} \\ &=\frac{n(n+1)}{2} \end{aligned}
k=0∑nk=2(n+1)2−(n+1)=2n(n+1)
这正是连续自然数和的公式。这启示了,我们通过对二阶和采用扰动法,可以得到一阶和,那如果对三阶和采用扰动法呢?命
T
n
=
∑
k
=
0
n
k
3
T_{n} = \sum_{k=0}^{n}{k^3}
Tn=∑k=0nk3,则
T
n
+
(
n
+
1
)
3
=
T
n
+
1
=
0
+
∑
k
=
0
n
(
k
+
1
)
3
=
∑
k
=
0
n
k
3
+
3
k
2
+
3
k
+
1
=
T
n
+
3
∑
k
=
0
n
k
2
+
3
n
(
n
+
1
)
2
+
(
n
+
1
)
\begin{aligned} \red{T_{n}} + (n+1)^3 &= T_{n+1}\\ &=0 + \sum_{k=0}^{n}{(k+1)^3}\\ &=\sum_{k=0}^{n}{k^3+3k^2 + 3k+1}\\ &=\red{T_n}+3\sum_{k=0}^{n}{k^2} + \frac{3n(n+1)}{2} + (n+1) \end{aligned}
Tn+(n+1)3=Tn+1=0+k=0∑n(k+1)3=k=0∑nk3+3k2+3k+1=Tn+3k=0∑nk2+23n(n+1)+(n+1)
很好,左右
T
n
T_{n}
Tn 相互抵消,通过移项以及合并,便可以得到
∑
k
=
0
n
k
2
=
n
(
n
+
1
2
)
(
n
+
1
)
3
\sum_{k=0}^{n}{k^2} = \frac{n(n + \frac{1}{2})(n + 1)}{3}
k=0∑nk2=3n(n+21)(n+1)
即便我们不熟悉扰动法,我们也可以从另一个角度出发,根据立方差公式
T
(
n
+
1
)
−
T
(
n
)
=
(
n
+
1
)
3
−
n
3
=
3
n
2
+
3
n
+
1
.
.
.
T
(
2
)
−
T
(
1
)
=
3
⋅
2
2
+
3
⋅
2
+
1
T
(
1
)
−
T
(
0
)
=
3
⋅
1
2
+
3
⋅
1
+
1
\begin{aligned} T(n+1) - T(n) &= (n+1)^3 - n^3 = 3n^2+3n+1\\ ... \\ T(2) - T(1) &= 3·2^2+3·2+1\\ T(1) - T(0) &= 3·1^2+3·1 + 1 \end{aligned}
T(n+1)−T(n)...T(2)−T(1)T(1)−T(0)=(n+1)3−n3=3n2+3n+1=3⋅22+3⋅2+1=3⋅12+3⋅1+1
各式累加,得到
T
(
n
+
1
)
−
T
(
0
)
=
3
∑
k
=
0
n
k
2
+
3
n
(
n
+
1
)
2
+
(
n
+
1
)
\begin{aligned} T(n + 1) - T(0) &= 3\sum_{k=0}^{n}{k^2} + \frac{3n(n+1)}{2} + (n+1) \end{aligned}
T(n+1)−T(0)=3k=0∑nk2+23n(n+1)+(n+1)
同样可以得解。
3. 利用积分逼近求和
利用数形结合的方式,往往能使复杂的问题变得直观。先解释一下上图,图中的曲线为
f
(
x
)
=
x
2
f(x) = x^2
f(x)=x2,曲线与每个宽为1的矩形的交点横坐标恰好为自然数。以此,我们可以利用曲线
f
(
x
)
f(x)
f(x)与横坐标围城的面积(
∫
0
n
x
2
d
x
\int_{0}^{n}{x^2}{\rm d}x
∫0nx2dx),去逼近各矩形面积之和(
∑
k
=
0
n
x
2
\sum_{k=0}^{n}{x^2}
∑k=0nx2),其中
∫
0
n
x
2
d
x
=
n
3
3
\int_{0}^{n}{x^2}{\rm d}x = \frac{n^3}{3}
∫0nx2dx=3n3
这恰好与原和式的最高阶量一致。当然,我们需要进一步检查误差,命误差
E
n
=
S
n
−
n
3
3
E_n=S_n - \frac{n^3}{3}
En=Sn−3n3(我们其实也应该猜到,这部分是个二阶量),我们可以发现
E
n
=
S
n
−
n
3
3
=
S
n
−
1
+
n
2
−
n
3
3
=
E
n
−
1
+
1
3
(
n
−
1
)
3
+
n
2
−
n
3
3
=
E
n
−
1
+
n
−
1
3
\begin{aligned} E_n &= S_n - \frac{n^3}{3}\\ &= S_{n - 1} + n^2 - \frac{n^3}{3}\\ &=E_{n-1} + \frac{1}{3}(n-1)^3+n^2-\frac{n^3}{3}\\ &=E_{n-1} + n - \frac{1}{3} \end{aligned}
En=Sn−3n3=Sn−1+n2−3n3=En−1+31(n−1)3+n2−3n3=En−1+n−31
很显然了,
E
n
E_n
En是个等差数列之和,通过移项累加得到
E
n
=
E
0
+
n
(
n
+
1
)
2
−
n
3
=
3
2
n
2
−
1
2
n
3
\begin{aligned} E_n &= E_0 + \frac{n(n+1)}{2} - \frac{n}{3}\\ &=\frac{\frac{3}{2}n^2-\frac{1}{2}n}{3} \end{aligned}
En=E0+2n(n+1)−3n=323n2−21n
于是
S
n
=
E
n
+
n
3
3
=
n
(
n
+
1
2
)
(
n
+
1
)
3
\begin{aligned} S_n &= E_n + \frac{n^3}{3}\\ &= \frac{n(n + \frac{1}{2})(n + 1)}{3} \end{aligned}
Sn=En+3n3=3n(n+21)(n+1)
4. 化为二重和式
有时候,不能一直想着用捷径去解决问题,不妨先绕个远路,没准也能发另一片天地。
1
2
+
2
2
+
.
.
.
+
(
n
−
1
)
2
+
n
2
=
1
+
2
+
.
.
.
+
(
n
−
1
)
+
n
+
2
+
.
.
.
+
(
n
−
1
)
+
n
+
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
+
(
n
−
1
)
+
n
+
n
\begin{aligned} 1^2+2^2 +... + &(n-1)^2+n^2\\ =1&+2+...+(n-1)+n\\ & + 2 +...+(n-1)+n\\ &+..........\\ &+(n-1) + n\\ &+n \end{aligned}
12+22+...+=1(n−1)2+n2+2+...+(n−1)+n+2+...+(n−1)+n+..........+(n−1)+n+n
等式右边昭示了,对于一个自然数
k
k
k, 仅有
k
k
k 行存在
k
k
k,因此含有
k
k
k的项的总和为
k
2
k^2
k2。即
S
n
=
∑
1
≤
k
≤
n
k
2
=
∑
1
≤
j
≤
n
∑
j
≤
k
≤
n
k
=
∑
1
≤
j
≤
n
(
j
+
n
)
(
n
−
j
+
1
)
2
=
1
2
∑
1
≤
j
≤
n
(
n
(
n
+
1
)
+
j
−
j
2
)
=
1
2
n
2
(
n
+
1
)
+
1
4
n
(
n
+
1
)
−
1
2
S
n
\begin{aligned} S_n &= \sum_{1\le k \le n}{k^2}\\ &= \sum_{1\le j \le n} \sum_{j\le k \le n}{k}\\ &=\sum_{1\le j \le n}\frac{(j+n)(n-j+1)}{2}\\ &=\frac{1}{2}\sum_{1\le j \le n}(n(n+1) + j -j ^2)\\ &=\frac{1}{2}n^2(n+1)+\frac{1}{4}n(n+1) - \frac{1}{2}S_n \end{aligned}
Sn=1≤k≤n∑k2=1≤j≤n∑j≤k≤n∑k=1≤j≤n∑2(j+n)(n−j+1)=211≤j≤n∑(n(n+1)+j−j2)=21n2(n+1)+41n(n+1)−21Sn
接下来只要移项、合并便能得到结论。
- 总结
平方和公式的推导方式极其繁多,《具体数学》中便给出了八种解法,这里选取了其中四种方法进行讨论。更多的细节可以参考原书,当然从网上也能查找许多衍生的解法。个人认为,其中涉及到的一些套路,对于启发我们的思维具有很大的帮助。