索引
- 前言
- 孙子定理(中国剩余定理)
- 定理:若 b 1 , b 2 , ⋯ , b k { {b}_{1}},{ {b}_{2}},\cdots ,{ {b}_{k}} b1,b2,⋯,bk分别通过模 m 1 , m 2 , ⋯ , m k { {m}_{1}},{ {m}_{2}},\cdots ,{ {m}_{k}} m1,m2,⋯,mk的完全剩余系,则 x ≡ M 1 ′ M 1 b 1 + M 2 ′ M 2 b 2 + ⋯ + M k ′ M k b k x\equiv { {M}_{1}}'{ {M}_{1}}{ {b}_{1}}+{ {M}_{2}}'{ {M}_{2}}{ {b}_{2}}+\cdots +{ {M}_{k}}'{ {M}_{k}}{ {b}_{k}} x≡M1′M1b1+M2′M2b2+⋯+Mk′Mkbk通过模 m = ∏ i = 1 k m i m=\prod\limits_{i=1}^{k}{ { {m}_{i}}} m=i=1∏kmi的完全剩余系。
前言
对于非首一同余式组
a i x ≡ c i m o d m i , i = 1 , 2 , ⋯ , k {
{a}_{i}}x\equiv {
{c}_{i}}\text{ }\bmod {
{m}_{i}},\text{ }i=1,2,\cdots ,k aix≡ci modmi, i=1,2,⋯,k
∀ i , a i x ≡ c i m o d m i \forall i,\text{ }{
{a}_{i}}x\equiv {
{c}_{i}}\text{ }\bmod {
{m}_{i}} ∀i, aix≡ci modmi若有解,由博文《初等数论 课堂笔记 第四章 – 一次同余式》中的第一个定理,解一定具有形式
x ≡ b i m o d m i x\equiv {
{b}_{i}}\text{ }\bmod {
{m}_{i}} x≡bi modmi
于是我们就把 a i x ≡ c i {
{a}_{i}}x\equiv {
{c}_{i}} aix≡ci化简成等价的 x ≡ b i x\equiv {
{b}_{i}} x≡bi。所以非首一同余式组若有解,则一定可以化为首一同余式组。
于是我们只需要研究首一同余式组即可。
孙子定理(中国剩余定理)
设 b 1 , ⋯ , b k ∈ Z , m 1 , ⋯ , m k ∈ Z > 0 {
{b}_{1}},\cdots ,{
{b}_{k}}\in \mathbb{Z},\text{ }{
{m}_{1}},\cdots ,{
{m}_{k}}\in {
{\mathbb{Z}}_{>0}} b1,⋯,bk∈Z, m1,⋯,mk∈Z>0, m 1 , ⋯ , m k {
{m}_{1}},\cdots ,{
{m}_{k}} m1,⋯,mk两两互素,令 m = ∏ i = 1 k m i m=\prod\limits_{i=1}^{k}{
{
{m}_{i}}} m=i=1∏kmi, m = m i M i , i = 1 , 2 , ⋯ , k m={
{m}_{i}}{
{M}_{i}},\text{ }i=1,2,\cdots ,k m=miMi, i=1,2,⋯,k,则同余式组
{ x ≡ b 1 m o d m 1 x ≡ b 2 m o d m 2 ⋮ x ≡ b k m o d m k \left\{ \begin{aligned} & x\equiv {
{b}_{1}}\text{ }\bmod {
{m}_{1}} \\ & x\equiv {
{b}_{2}}\text{ }\bmod {
{m}_{2}} \\ & \vdots \\ & x\equiv {
{b}_{k}}\text{ }\bmod {
{m}_{k}} \\ \end{aligned} \right. ⎩⎪⎪⎪⎪⎪⎨⎪⎪⎪⎪⎪⎧x≡b1 modm1x≡b2 modm2⋮x≡bk modmk
的解 x x x可以被唯一地表达为以下形式
x ≡ M 1 ′ M 1 b 1 + M 2 ′ M 2 b 2 + ⋯ + M k ′ M k b k m o d m x\equiv {
{M}_{1}}'{
{M}_{1}}{
{b}_{1}}+{
{M}_{2}}'{
{M}_{2}}{
{b}_{2}}+\cdots +{
{M}_{k}}'{
{M}_{k}}{
{b}_{k}}\text{ }\bmod m x≡M1′M1b1+M2′M2b2+⋯+Mk′Mkbk modm
其中 M i ′ M i ≡ 1 m o d m i , i = 1 , 2 , ⋯ , k {
{M}_{i}}'{
{M}_{i}}\equiv 1\text{ }\bmod {
{m}_{i}},\text{ }i=1,2,\cdots ,k Mi′Mi≡1 modmi, i=1,2,⋯,k。
证明
-
首先证明 x ≡ ∑ i = 1 k M i ′ M i b i m o d m x\equiv \sum\limits_{i=1}^{k}{ { {M}_{i}}'{ {M}_{i}}{ {b}_{i}}}\text{ }\bmod m x≡i=1∑kMi′Mibi modm确实是同余式组的解。
m = ∏ i = 1 k m i = m i M i ⇒ ∀ i ∀ j , j ≠ i , m i ∣ M j ⇒ x ≡ ∑ i = 1 k M i ′ M i b i ≡ M i ′ M i b i = ( M i ′ M i ) b i ≡ 1 × b i = b i m o d m i , ∀ i \begin{aligned} & m=\prod\limits_{i=1}^{k}{ { {m}_{i}}}={ {m}_{i}}{ {M}_{i}}\text{ }\Rightarrow \text{ }\forall i\forall j,\text{ }j\ne i,\text{ }\left. { {m}_{i}} \right|{ {M}_{j}} \\ & \Rightarrow x\equiv \sum\limits_{i=1}^{k}{ { {M}_{i}}'{ {M}_{i}}{ {b}_{i}}}\equiv { {M}_{i}}'{ {M}_{i}}{ {b}_{i}}=\left( { {M}_{i}}'{ {M}_{i}} \right){ {b}_{i}}\equiv 1\times { {b}_{i}}={ {b}_{i}}\text{ }\bmod { {m}_{i}},\text{ }\forall i \\ \end{aligned} m=i=1∏kmi=miMi ⇒ ∀i∀j, j=i, mi∣Mj⇒x≡i=1∑kMi′Mibi≡Mi′Mibi=(Mi′Mi)bi≡1×bi=bi modmi, ∀i -
其次证明同余式组的任意解可以表达成上述形式。
设 x , x ′ x,x' x,x′是同余式组的任意两个解,则有
x ≡ x ′ m o d m i , ∀ i ⇒ x ≡ x ′ m o d l c m ( m 1 , m 2 , ⋯ , m k ) \begin{aligned} & x\equiv x'\text{ }\bmod { {m}_{i}},\text{ }\forall i \\ & \Rightarrow x\equiv x'\text{ }\bmod \text{ }lcm\left( { {m}_{1}},{ {m}_{2}},\cdots ,{ {m}_{k}} \right) \\ \end{aligned} x≡x′ modmi, ∀i⇒x≡x′ mod lcm(m1,m2,⋯,mk)
又 m 1 , m 2 , ⋯ , m k { {m}_{1}},{ {m}_{2}},\cdots ,{ {m}_{k}} m1,m2,⋯,mk两两互素,有
l c m ( m 1 , m 2 , ⋯ , m k ) = ∏ i = 1 k m i = m lcm\left( { {m}_{1}},{ {m}_{2}},\cdots ,{ {m}_{k}} \right)=\prod\limits_{i=1}^{k}{ { {m}_{i}}}=m lcm(m1,m2,⋯,mk)=i=1∏kmi=m
因此有
x ≡ x ′ m o d m x\equiv x'\text{ }\bmod m x≡x′ modm
取 x ′ = ∑ i = 1 k M i ′ M i b i x'=\sum\limits_{i=1}^{k}{ { {M}_{i}}'{ {M}_{i}}{ {b}_{i}}} x′=i=1∑kMi′Mibi,即有
x ≡ ∑ i = 1 k M i M i b i m o d m x\equiv \sum\limits_{i=1}^{k}{ { {M}_{i}}{ {M}_{i}}{ {b}_{i}}}\text{ }\bmod m x≡i=1∑kMiMibi modm
即同余式组的任意解 x x x都可以表达成上述形式。
例题
-
今有物不知其数,三三数之剩二,五五数之剩三,七七数之剩二,问物几何?
解
问题等价于求解同余式
{ x ≡ 2 m o d 3 x ≡ 3 m o d 5 x ≡ 2 m o d 7 \left\{ \begin{aligned} & x\equiv 2\text{ }\bmod 3 \\ & x\equiv 3\text{ }\bmod 5 \\ & x\equiv 2\text{ }\bmod 7 \\ \end{aligned} \right. ⎩⎪⎨⎪⎧x≡2 mod3x≡3 mod5x≡2 mod7
有 3 , 5 , 7 3,5,7 3,5,7两两互素,且
M 1 = 5 × 7 = 35 , M 2 = 3 × 7 = 21 , M 3 = 3 × 5 = 15 , m = 3 × 5 × 7 = 105 { {M}_{1}}=5\times 7=35,\text{ }{ {M}_{2}}=3\times 7=21,\text{ }{ {M}_{3}}=3\times 5=15,\text{ }m=3\times 5\times 7=105 M1=5×7=35, M2=3×7=21, M3=3×5=15, m=3×5×7=105
35 M 1 ′ ≡ ( 35 − 3 × 12 ) M 1 ′ ≡ 1 m o d 3 ⇔ − M 1 ′ ≡ 1 m o d 3 ⇔ M 1 ′ ≡ − 1 ≡ 2 m o d 3 \begin{aligned} & 35{ {M}_{1}}'\equiv \left( 35-3\times 12 \right){ {M}_{1}}'\equiv 1\text{ }\bmod 3 \\ & \Leftrightarrow -{ {M}_{1}}'\equiv 1\text{ }\bmod 3 \\ & \Leftrightarrow { {M}_{1}}'\equiv -1\equiv 2\text{ }\bmod 3 \\ \end{aligned} 35M1′≡(35−3×12)M1′≡1 mod3⇔−M1′≡1 mod3⇔M1′≡−1≡2 mod3
21 M 2 ′ ≡ ( 21 − 5 × 4 ) M 2 ′ ≡ 1 m o d 5 ⇔ M 2 ′ ≡ 1 m o d 5 15 M 3 ′ ≡ ( 15 − 7 × 2 ) M 3 ′ ≡ 1 m o d 7 ⇔ M 3 ′ ≡ 1 m o d 7 \begin{matrix} \begin{aligned} & 21{ {M}_{2}}'\equiv \left( 21-5\times 4 \right){ {M}_{2}}'\equiv 1\text{ }\bmod 5 \\ & \Leftrightarrow { {M}_{2}}'\equiv 1\text{ }\bmod 5 \\ \end{aligned} & {} & \begin{aligned} & 15{ {M}_{3}}'\equiv \left( 15-7\times 2 \right){ {M}_{3}}'\equiv 1\text{ }\bmod 7 \\ & \Leftrightarrow { {M}_{3}}'\equiv 1\text{ }\bmod 7 \\ \end{aligned} \\ \end{matrix} 21M2′≡(21−5×4)M2′≡1 mod5⇔M2′≡1 mod5