本文主要内容如下:
1. 范数
定义 设 V \mathscr{V} V 为“向量空间”,定义由向量空间到实数的映射 ∣ ∣ ∙ ∣ ∣ : V → R ||\bullet||:\mathscr{V}\rightarrow \R ∣∣∙∣∣:V→R,若该映射满足:
(1) ∣ ∣ u ∣ ∣ ≥ 0 且 ∣ ∣ u ∣ ∣ = 0 ⟺ u = 0 ||u||\ge0\ 且\ ||u||=0\Longleftrightarrow u=0 ∣∣u∣∣≥0 且 ∣∣u∣∣=0⟺u=0;
(2) ∣ ∣ α u ∣ ∣ = ∣ α ∣ ⋅ ∣ ∣ u ∣ ∣ ||\alpha u||=|\alpha|\cdot||u|| ∣∣αu∣∣=∣α∣⋅∣∣u∣∣
(3) ∣ ∣ u + v ∣ ∣ ≤ ∣ ∣ u ∣ ∣ + ∣ ∣ v ∣ ∣ ||u+v||\le||u||+||v|| ∣∣u+v∣∣≤∣∣u∣∣+∣∣v∣∣
其中, u , v ∈ V ; α ∈ R u,v\in\mathscr{V};\alpha\in\R u,v∈V;α∈R 。则称 ∣ ∣ u ∣ ∣ ||u|| ∣∣u∣∣ 为定义在 V \mathscr{V} V 上向量 u u u 的范数,向量空间 V \mathscr{V} V 称为线性赋范空间。
2. 线性表示定理
定理 对于将
r
r
r 阶张量映射为
s
s
s 阶张量的线性映射
Ψ
:
F
r
(
V
)
→
F
s
(
V
)
:
Φ
↦
Ψ
(
Φ
)
\bold{\Psi}:\mathscr{F}_r(\mathscr{V})\rightarrow\mathscr{F}_s(\mathscr{V}):\bold{\Phi}\mapsto \bold{\Psi(\Phi)}
Ψ:Fr(V)→Fs(V):Φ↦Ψ(Φ),存在唯一的
Θ
∈
F
r
+
s
(
V
)
\bold\Theta\in\mathscr{F}_{r+s}(\mathscr{V})
Θ∈Fr+s(V) 使得上述线性映射可以由张量的
r
r
r 阶并联式点积表示,即
Ψ
(
Φ
)
=
Θ
(
∙
r
)
Φ
或
Ψ
(
Φ
)
=
Φ
(
∙
r
)
Θ
\bold{\Psi(\Phi)}=\bold\Theta(^r_\bullet)\bold\Phi \quad或\quad \bold{\Psi(\Phi)}=\Phi(^r_\bullet)\bold\Theta
Ψ(Φ)=Θ(∙r)Φ或Ψ(Φ)=Φ(∙r)Θ
证明:
Ψ
(
Φ
)
\bold{\Psi(\Phi)}
Ψ(Φ) 表示将
r
r
r 阶张量映射为
s
s
s 阶张量的映射,故:
Ψ
(
g
⃗
i
1
⊗
g
⃗
i
2
⊗
⋯
⊗
g
⃗
i
r
)
=
Θ
j
1
,
j
2
,
…
,
j
s
(
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
)
g
⃗
j
1
⊗
g
⃗
j
2
⊗
⋯
⊗
g
⃗
j
s
\bold\Psi(\vec{g}_{i_1}\otimes\vec{g}_{i_2}\otimes\dots\otimes\vec{g}_{i_r})=\Theta^{j_1,j_2,\dots,j_s}(i_1,i_2,\dots,i_r)\vec{g}_{j_1}\otimes\vec{g}_{j_2}\otimes\dots\otimes\vec{g}_{j_s}
Ψ(gi1⊗gi2⊗⋯⊗gir)=Θj1,j2,…,js(i1,i2,…,ir)gj1⊗gj2⊗⋯⊗gjs
需要说明的是:对于确定的指标
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
i_1,i_2,\dots,i_r
i1,i2,…,ir 而言,
Θ
j
1
,
j
2
,
…
,
j
s
(
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
)
\Theta^{j_1,j_2,\dots,j_s}(i_1,i_2,\dots,i_r)
Θj1,j2,…,js(i1,i2,…,ir) 为
s
s
s 阶张量的分量,但
Θ
j
1
,
j
2
,
…
,
j
s
(
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
)
\Theta^{j_1,j_2,\dots,j_s}(i_1,i_2,\dots,i_r)
Θj1,j2,…,js(i1,i2,…,ir) 整体表示的数集却不一定为张量的分量。根据映射的线性性,对于任意的
r
r
r 阶张量
Φ
=
Φ
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
g
⃗
i
1
⊗
g
⃗
i
2
⊗
⋯
⊗
g
⃗
i
r
\bold\Phi=\Phi^{i_1,i_2,\dots,i_r}\vec{g}_{i_1}\otimes\vec{g}_{i_2}\otimes\dots\otimes\vec{g}_{i_r}
Φ=Φi1,i2,…,irgi1⊗gi2⊗⋯⊗gir 有:
Ψ
(
Φ
)
=
Φ
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
Θ
j
1
,
j
2
,
…
,
j
s
(
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
)
g
⃗
j
1
⊗
g
⃗
j
2
⊗
⋯
⊗
g
⃗
j
s
\bold{\Psi(\Phi)}=\Phi^{i_1,i_2,\dots,i_r}\Theta^{j_1,j_2,\dots,j_s}(i_1,i_2,\dots,i_r)\vec{g}_{j_1}\otimes\vec{g}_{j_2}\otimes\dots\otimes\vec{g}_{j_s}
Ψ(Φ)=Φi1,i2,…,irΘj1,j2,…,js(i1,i2,…,ir)gj1⊗gj2⊗⋯⊗gjs
根据商法则知:
Θ
j
1
,
j
2
,
…
,
j
s
(
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
)
\Theta^{j_1,j_2,\dots,j_s}(i_1,i_2,\dots,i_r)
Θj1,j2,…,js(i1,i2,…,ir) 为
r
+
s
r+s
r+s 阶张量的分量。 若定义:
Θ
j
1
,
j
2
,
…
,
j
s
(
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
)
≜
Θ
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
j
1
,
j
2
,
…
,
j
s
\Theta^{j_1,j_2,\dots,j_s}(i_1,i_2,\dots,i_r)\triangleq\Theta^{j_1,j_2,\dots,j_s}_{\qquad\quad\ \ i_1,i_2,\dots,i_r}
Θj1,j2,…,js(i1,i2,…,ir)≜Θ i1,i2,…,irj1,j2,…,js
则
Ψ
j
1
,
j
2
,
…
,
j
s
=
Θ
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
j
1
,
j
2
,
…
,
j
s
Φ
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
⟺
Ψ
=
Θ
(
∙
r
)
Φ
\Psi^{j_1,j_2,\dots,j_s}=\Theta^{j_1,j_2,\dots,j_s}_{\qquad\quad\ \ i_1,i_2,\dots,i_r}\Phi^{i_1,i_2,\dots,i_r}\Longleftrightarrow \bold\Psi=\Theta(^r_\bullet)\bold\Phi
Ψj1,j2,…,js=Θ i1,i2,…,irj1,j2,…,jsΦi1,i2,…,ir⟺Ψ=Θ(∙r)Φ
若定义:
Θ
j
1
,
j
2
,
…
,
j
s
(
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
)
≜
Θ
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
j
1
,
j
2
,
…
,
j
s
\Theta^{j_1,j_2,\dots,j_s}(i_1,i_2,\dots,i_r)\triangleq\Theta_{i_1,i_2,\dots,i_r}^{\qquad\quad\ \ j_1,j_2,\dots,j_s}
Θj1,j2,…,js(i1,i2,…,ir)≜Θi1,i2,…,ir j1,j2,…,js
则
Ψ
j
1
,
j
2
,
…
,
j
s
=
Φ
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
Θ
i
1
,
i
2
,
…
,
i
r
j
1
,
j
2
,
…
,
j
s
⟺
Ψ
=
Φ
(
∙
r
)
Θ
\Psi^{j_1,j_2,\dots,j_s}=\Phi^{i_1,i_2,\dots,i_r}\Theta_{i_1,i_2,\dots,i_r}^{\qquad\quad\ \ j_1,j_2,\dots,j_s}\Longleftrightarrow \bold\Psi=\Phi(^r_\bullet)\bold\Theta\qquad
Ψj1,j2,…,js=Φi1,i2,…,irΘi1,i2,…,ir j1,j2,…,js⟺Ψ=Φ(∙r)Θ
最后证明唯一性,设
Ψ
(
Φ
)
=
Θ
1
(
∙
r
)
Φ
=
Θ
2
(
∙
r
)
Φ
\bold{\Psi(\Phi)}=\bold\Theta_1(^r_\bullet)\bold\Phi=\bold\Theta_2(^r_\bullet)\bold\Phi
Ψ(Φ)=Θ1(∙r)Φ=Θ2(∙r)Φ
则
(
Θ
1
−
Θ
2
)
(
∙
r
)
Φ
=
0
\bold(\Theta_1-\Theta_2)(^r_\bullet)\bold\Phi=0
(Θ1−Θ2)(∙r)Φ=0
由
Φ
\bold\Phi
Φ 的任意性知:
Θ
1
=
Θ
2
(
证毕
)
\bold\Theta_1=\bold\Theta_2\quad(证毕)
Θ1=Θ2(证毕)
3. 张量函数的连续、微分与导数
定义 对于张量函数
f
:
F
r
(
V
)
→
F
s
(
V
)
:
u
↦
f
(
u
)
f:\mathscr{F}_r(\mathscr{V})\rightarrow\mathscr{F}_s(\mathscr{V}):u\mapsto f(u)
f:Fr(V)→Fs(V):u↦f(u),若
∀
ε
∈
R
+
,
∃
δ
∈
R
+
,
s
.
t
.
∣
∣
f
(
u
)
−
f
(
u
0
)
∣
∣
<
ε
,
p
.
t
.
∣
∣
u
−
u
0
∣
∣
<
δ
\forall\ \varepsilon\in R^+,\exist\ \delta\in R^+,s.t. ||f(u)-f(u_0)||<\varepsilon,p.t. ||u-u_0||<\delta
∀ ε∈R+,∃ δ∈R+,s.t.∣∣f(u)−f(u0)∣∣<ε,p.t.∣∣u−u0∣∣<δ
则称张量函数
f
(
u
)
f(u)
f(u) 在
u
0
u_0
u0 处连续。
定义 对于张量函数
f
:
F
r
(
V
)
→
F
s
(
V
)
:
u
↦
f
(
u
)
f:\mathscr{F}_r(\mathscr{V})\rightarrow\mathscr{F}_s(\mathscr{V}):u\mapsto f(u)
f:Fr(V)→Fs(V):u↦f(u),若满足对
∀
u
∈
F
r
(
V
)
\forall\ u\in \mathscr{F}_r(\mathscr{V})
∀ u∈Fr(V),均存在由
r
r
r 阶张量到
s
s
s 阶张量的映射
f
′
(
v
)
[
u
]
f'(v)[u]
f′(v)[u] 使得对于
∀
h
∈
R
\forall\ h\in\R
∀ h∈R,均有:
f
(
v
+
h
u
)
=
f
(
v
)
+
h
f
′
(
v
)
[
u
]
+
o
(
h
u
)
\ f(v+hu)=f(v)+hf'(v)[u]+o(hu)
f(v+hu)=f(v)+hf′(v)[u]+o(hu)
其中,
lim
h
→
0
∣
∣
o
(
h
u
)
∣
∣
∣
∣
h
u
∣
∣
=
lim
h
→
0
∣
∣
o
(
h
u
)
∣
∣
∣
h
∣
⋅
∣
∣
u
∣
∣
=
lim
h
→
0
∣
∣
o
(
h
u
)
∣
∣
∣
h
∣
=
0
\lim_{h\rightarrow 0}\frac{||o(hu)||}{||hu||}=\lim_{h\rightarrow 0}\frac{||o(hu)||}{|h|\cdot||u||}=\lim_{h\rightarrow 0}\frac{||o(hu)||}{|h|}=0
h→0lim∣∣hu∣∣∣∣o(hu)∣∣=h→0lim∣h∣⋅∣∣u∣∣∣∣o(hu)∣∣=h→0lim∣h∣∣∣o(hu)∣∣=0
则称
f
(
u
)
f(u)
f(u) 在
v
v
v 处可微,
f
′
(
v
)
[
u
]
f'(v)[u]
f′(v)[u]称作
f
(
u
)
f(u)
f(u)的微分,且根据张量函数可微的定义知:
f
′
(
v
)
[
u
]
=
lim
h
→
0
f
(
v
+
h
u
)
−
f
(
v
)
h
=
d
f
(
v
+
h
u
)
d
h
∣
h
=
0
(
∗
)
f'(v)[u]=\lim_{h\rightarrow 0}\frac{f(v+hu)-f(v)}{h}=\left. \frac{df(v+hu)}{dh}\right|_{h=0}\qquad(*)
f′(v)[u]=h→0limhf(v+hu)−f(v)=dhdf(v+hu)∣
∣h=0(∗)
上式给出了张量函数微分的计算方式,最后一个等号是因为:
d
f
(
v
+
h
u
)
d
h
∣
h
=
0
=
lim
Δ
h
→
0
f
(
v
+
(
h
+
Δ
h
)
u
)
−
f
(
v
+
h
u
)
Δ
h
∣
h
=
0
=
lim
Δ
h
→
0
f
(
v
+
u
Δ
h
)
−
f
(
v
)
Δ
h
=
f
′
(
v
)
[
u
]
\begin{aligned} &\quad\ \left. \frac{df(v+hu)}{dh}\right|_{h=0}\\\\ &=\left.\lim_{\Delta h\rightarrow0}\frac{f(v+(h+\Delta h)u)-f(v+hu)}{\Delta h}\right|_{h=0}\\\\ &=\lim_{\Delta h\rightarrow0}\frac{f(v+u\Delta h)-f(v)}{\Delta h}\\\\ &=f'(v)[u] \end{aligned}
dhdf(v+hu)∣
∣h=0=Δh→0limΔhf(v+(h+Δh)u)−f(v+hu)∣
∣h=0=Δh→0limΔhf(v+uΔh)−f(v)=f′(v)[u]
通过
(
∗
)
(*)
(∗) 还可知由
r
r
r 阶张量到
s
s
s 阶张量的映射
f
′
(
v
)
[
u
]
f'(v)[u]
f′(v)[u] 为线性映射,因为:
(
1
)
f
′
(
v
)
[
α
u
]
(
α
∈
R
)
=
lim
h
→
0
f
(
v
+
h
α
u
)
−
f
(
v
)
h
=
α
lim
k
→
0
f
(
v
+
k
u
)
−
f
(
v
)
k
(
h
≜
k
α
)
=
α
f
′
(
v
)
[
u
]
(
2
)
f
′
(
v
)
[
u
+
w
]
=
lim
h
→
0
f
(
v
+
h
u
+
h
w
)
−
f
(
v
)
h
=
lim
h
→
0
f
(
v
+
h
u
+
h
w
)
−
f
(
v
+
h
u
)
h
+
lim
h
→
0
f
(
v
+
h
u
)
−
f
(
v
)
h
=
f
′
(
v
)
[
w
]
+
f
′
(
v
)
[
u
]
\begin{aligned} &(1)\quad\ f'(v)[\alpha u]\quad(\alpha\in R)\\\\ &=\lim_{h\rightarrow 0}\frac{f(v+h\alpha u)-f(v)}{h}\\\\ &=\alpha\lim_{k\rightarrow 0}\frac{f(v+k u)-f(v)}{k}\quad(h\triangleq\frac{k}{\alpha})\\\\ &=\alpha f'(v)[u]\\\\ \\\ &(2)\quad\ f'(v)[u+w]\\\\ &=\lim_{h\rightarrow 0}\frac{f(v+hu+hw)-f(v)}{h}\\\\ &=\lim_{h\rightarrow 0}\frac{f(v+hu+hw)-f(v+hu)}{h}+\lim_{h\rightarrow 0}\frac{f(v+hu)-f(v)}{h}\\\\ &=f'(v)[w]+f'(v)[u] \end{aligned}
(1) f′(v)[αu](α∈R)=h→0limhf(v+hαu)−f(v)=αk→0limkf(v+ku)−f(v)(h≜αk)=αf′(v)[u](2) f′(v)[u+w]=h→0limhf(v+hu+hw)−f(v)=h→0limhf(v+hu+hw)−f(v+hu)+h→0limhf(v+hu)−f(v)=f′(v)[w]+f′(v)[u]
那么,根据线性表示定理
f
′
(
v
)
[
u
]
=
d
f
d
v
R
(
∙
r
)
u
或
f
′
(
v
)
[
u
]
=
u
(
∙
r
)
d
f
d
v
L
f'(v)[u]=\frac{df}{dv}_R(^r_\bullet)u\quad或\quad f'(v)[u]=u(^r_\bullet)\frac{df}{dv}_L
f′(v)[u]=dvdfR(∙r)u或f′(v)[u]=u(∙r)dvdfL
其中,
d
f
d
v
L
,
d
f
d
v
R
\dfrac{df}{dv}_L,\dfrac{df}{dv}_R
dvdfL,dvdfR 均为
r
+
s
r+s
r+s 阶张量,将其分别称作张量函数的左、右导数(梯度)。