梯度的 J a c o b i a n Jacobian Jacobian(Hession矩阵)、散度和旋度以及梯度的散度 L a p l a c i a n Laplacian Laplacian
1 基本概念
设向量
v
\boldsymbol{v}
v如下:
v
=
[
2
x
+
3
y
2
y
+
3
z
3
3
z
2
+
y
2
]
(
i
)
(
j
)
(
k
)
\boldsymbol{v}=\left[\begin{array}{c}2x+3y \\ 2y+3z^3 \\ 3z^2+y^2 \end{array}\right] \begin{array}{c}(\boldsymbol{i}) \\ (\boldsymbol{j}) \\ (\boldsymbol{k})\end{array}
v=
2x+3y2y+3z33z2+y2
(i)(j)(k)
其中 i , j , k \boldsymbol{i},\boldsymbol{j},\boldsymbol{k} i,j,k分别为 x , y , z x,y,z x,y,z轴的单位列向量.
定义
∇
\nabla
∇算子
∇
=
[
∂
∂
x
∂
∂
y
∂
∂
z
]
(
i
)
(
j
)
(
k
)
\nabla\ = \ \left[\begin{array}{c}\frac{\partial}{\partial x} \\ \frac{\partial}{\partial y} \\ \frac{\partial}{\partial z}\end{array}\right] \begin{array}{c}(\boldsymbol{i}) \\ (\boldsymbol{j}) \\ (\boldsymbol{k})\end{array}
∇ =
∂x∂∂y∂∂z∂
(i)(j)(k)
v
\boldsymbol{v}
v的
J
a
c
o
b
i
a
n
Jacobian
Jacobian
v
∇
T
=
[
2
x
+
3
y
2
y
+
3
z
3
3
z
2
+
y
2
]
[
∂
∂
x
∂
∂
y
∂
∂
z
]
=
[
2
3
0
0
2
9
z
2
0
2
y
6
z
]
\begin{aligned} \boldsymbol{v}\nabla^{\rm T}\ &= \ \left[\begin{array}{ccc}2x+3y \\ 2y+3z^3 \\ 3z^2+y^2 \end{array}\right] \left[\begin{array}{ccc}\frac{\partial}{\partial x} & \frac{\partial}{\partial y} & \frac{\partial}{\partial z}\end{array}\right] \\ &= \ \left[\begin{array}{ccc}2&3&0 \\0 &2& 9z^2 \\0&2y&6z \end{array}\right] \end{aligned}
v∇T =
2x+3y2y+3z33z2+y2
[∂x∂∂y∂∂z∂]=
200322y09z26z
v
\boldsymbol{v}
v的散度
∇
⋅
v
=
∇
T
v
=
(
2
+
2
+
6
z
)
(
标量
)
\nabla \cdot \boldsymbol{v}\ = \ \nabla^{\rm T}\boldsymbol{v}\ =\ (2+2+6z)_{(标量)}
∇⋅v = ∇Tv = (2+2+6z)(标量)
注意:因为
t
r
(
A
B
)
=
t
r
(
B
A
)
tr(AB)=tr(BA)
tr(AB)=tr(BA),所以
v
\boldsymbol{v}
v的
J
a
c
o
b
i
a
n
Jacobian
Jacobian的迹等于
v
\boldsymbol{v}
v的散度.
v
\boldsymbol{v}
v的旋度
∇
×
v
=
∣
i
j
k
∂
∂
x
∂
∂
y
∂
∂
z
2
x
+
3
y
2
y
+
3
z
3
3
z
2
+
y
2
∣
=
(
2
y
−
9
z
2
)
i
+
0
j
+
(
−
3
)
k
\begin{aligned}\nabla \times \boldsymbol{v}\ &= \ \left|\begin{array}{ccc} \boldsymbol{i} & \boldsymbol{j} & \boldsymbol{k} \\ \frac{\partial}{\partial x} & \frac{\partial}{\partial y} & \frac{\partial}{\partial z} \\ 2x+3y & 2y+3z^3 & 3z^2+y^2 \end{array}\right| \\ &=\ (2y-9z^2)\boldsymbol{i}+0\boldsymbol{j}+(-3)\boldsymbol{k} \end{aligned}
∇×v =
i∂x∂2x+3yj∂y∂2y+3z3k∂z∂3z2+y2
= (2y−9z2)i+0j+(−3)k
v
\boldsymbol{v}
v的旋度的散度
∇
⋅
(
∇
×
v
)
=
∇
T
(
∇
×
v
)
=
[
∂
∂
x
∂
∂
y
∂
∂
z
]
[
2
y
−
9
z
2
0
−
3
]
=
0
(
标量
)
\begin{aligned} \nabla \cdot (\nabla \times \boldsymbol{v})\ &= \ \nabla^{\rm T}(\nabla \times \boldsymbol{v})\\ &=\ \left[\begin{array}{ccc}\frac{\partial}{\partial x} & \frac{\partial}{\partial y} & \frac{\partial}{\partial z}\end{array}\right] \left[\begin{array}{c}2y-9z^2 \\ 0 \\ -3 \end{array}\right]\\ &=\ 0_{(标量)} \end{aligned}
∇⋅(∇×v) = ∇T(∇×v)= [∂x∂∂y∂∂z∂]
2y−9z20−3
= 0(标量)
2 举例
自然可以想到,如果 v \boldsymbol{v} v可以是某个函数的梯度(并不是任意的 v \boldsymbol{v} v都可以是某函数的梯度,上述的 v \boldsymbol{v} v就是个反例),那么梯度的 J a c o b i a n Jacobian Jacobian、散度和旋度会有什么性质.
假设
f
(
x
,
y
,
z
)
=
x
+
2
y
2
+
3
z
3
f(x,y,z)=x+2y^2+3z^3
f(x,y,z)=x+2y2+3z3,则
f
f
f的梯度
∇
f
\nabla f
∇f如下
∇
f
=
[
∂
f
∂
x
∂
f
∂
y
∂
f
∂
z
]
=
[
1
4
y
9
z
]
(
i
)
(
j
)
(
k
)
\nabla f\ = \ \left[\begin{array}{c}\frac{\partial f}{\partial x} \\ \frac{\partial f}{\partial y} \\ \frac{\partial f}{\partial z}\end{array}\right]\ =\ \left[\begin{array}{c}1 \\ 4y \\ 9z \end{array}\right] \begin{array}{c}(\boldsymbol{i}) \\ (\boldsymbol{j}) \\ (\boldsymbol{k})\end{array}
∇f =
∂x∂f∂y∂f∂z∂f
=
14y9z
(i)(j)(k)
梯度
∇
f
\nabla f
∇f的
J
a
c
o
b
i
a
n
Jacobian
Jacobian(
H
e
s
s
i
o
n
Hession
Hession矩阵
H
(
f
)
H(f)
H(f))
H
(
f
)
=
[
∂
2
f
∂
x
2
∂
2
f
∂
x
∂
y
∂
2
f
∂
x
∂
z
∂
2
f
∂
y
∂
x
∂
2
f
∂
y
2
∂
2
f
∂
y
∂
z
∂
2
f
∂
z
∂
x
∂
2
f
∂
z
∂
y
∂
2
f
∂
z
2
]
=
(
∇
f
)
∇
T
=
[
1
4
y
9
z
2
]
[
∂
∂
x
∂
∂
y
∂
∂
z
]
=
[
0
0
0
0
4
0
0
0
18
z
]
\begin{aligned} H(f)\ &=\ \left[\begin{array}{ccc} \frac{{\partial}^2f}{\partial x^2} & \frac{{\partial}^2f}{\partial x \partial y} & \frac{{\partial}^2f}{\partial x \partial z}\\ \frac{{\partial}^2f}{\partial y \partial x} & \frac{{\partial}^2f}{ \partial y^2} & \frac{{\partial}^2f}{\partial y \partial z} \\ \frac{{\partial}^2f}{\partial z \partial x} & \frac{{\partial}^2f}{\partial z \partial y} & \frac{{\partial}^2f}{\partial z^2} \end{array}\right] \\ &= (\nabla f)\nabla^{\rm T}\ \\ &= \ \left[\begin{array}{c}1 \\ 4y \\ 9z^2 \end{array}\right] \left[\begin{array}{ccc}\frac{\partial}{\partial x} & \frac{\partial}{\partial y} & \frac{\partial}{\partial z}\end{array}\right] \\ &= \ \left[\begin{array}{ccc}0&0&0 \\0 &4& 0 \\0&0&18z \end{array}\right] \end{aligned}
H(f) =
∂x2∂2f∂y∂x∂2f∂z∂x∂2f∂x∂y∂2f∂y2∂2f∂z∂y∂2f∂x∂z∂2f∂y∂z∂2f∂z2∂2f
=(∇f)∇T =
14y9z2
[∂x∂∂y∂∂z∂]=
0000400018z
梯度
∇
f
\nabla f
∇f的散度
L
a
p
l
a
c
i
a
n
Laplacian
Laplacian(
L
(
f
)
L(f)
L(f))
L
(
f
)
=
∂
2
f
∂
x
2
+
∂
2
f
∂
y
2
+
∂
2
f
∂
z
2
=
∇
T
(
∇
f
)
=
[
∂
∂
x
∂
∂
y
∂
∂
z
]
[
1
4
y
9
z
2
]
=
(
0
+
4
+
18
z
)
(
标量
)
\begin{aligned} L(f)\ &=\ \frac{{\partial}^2f}{\partial x^2} + \frac{{\partial}^2f}{\partial y^2} + \frac{{\partial}^2f}{\partial z^2} \\&=\nabla^{\rm T}(\nabla f)\ \\&= \ \left[\begin{array}{ccc}\frac{\partial}{\partial x} & \frac{\partial}{\partial y} & \frac{\partial}{\partial z}\end{array}\right] \left[\begin{array}{c}1 \\ 4y \\ 9z^2 \end{array}\right]\\ &= \ (0+4+18z)_{(标量)} \end{aligned}
L(f) = ∂x2∂2f+∂y2∂2f+∂z2∂2f=∇T(∇f) = [∂x∂∂y∂∂z∂]
14y9z2
= (0+4+18z)(标量)
可见,
t
r
(
H
(
f
)
)
=
L
(
f
)
tr(H(f))=L(f)
tr(H(f))=L(f) .
梯度的旋度恒为
0
\boldsymbol{0}
0 (标量场梯度无旋,电场、重力场等保守场)
∇
×
(
∇
f
)
=
∣
i
j
k
∂
∂
x
∂
∂
y
∂
∂
z
1
4
y
9
z
2
∣
=
[
0
0
0
]
=
0
\begin{aligned}\nabla \times (\nabla f)\ &= \ \left|\begin{array}{ccc} \boldsymbol{i} & \boldsymbol{j} & \boldsymbol{k} \\ \frac{\partial}{\partial x} & \frac{\partial}{\partial y} & \frac{\partial}{\partial z} \\ 1&4y&9z^2 \end{array}\right| \ =\ \left[\begin{array}{c}0 \\ 0 \\ 0 \end{array}\right] \\ &=\ \boldsymbol{0} \end{aligned}
∇×(∇f) =
i∂x∂1j∂y∂4yk∂z∂9z2
=
000
= 0
梯度的旋度的散度恒为
0
0
0 (矢量场旋度不散,磁场)
∇
⋅
(
∇
×
(
∇
f
)
)
=
∇
T
(
∇
×
(
∇
f
)
)
=
[
∂
∂
x
∂
∂
y
∂
∂
z
]
[
0
0
0
]
=
0
(
标量
)
\begin{aligned} \nabla \cdot (\nabla \times (\nabla f))\ &= \ \nabla^{\rm T}(\nabla \times (\nabla f))\\ &=\ \left[\begin{array}{ccc}\frac{\partial}{\partial x} & \frac{\partial}{\partial y} & \frac{\partial}{\partial z}\end{array}\right] \left[\begin{array}{c}0 \\ 0 \\ 0 \end{array}\right]\\ &=\ 0_{(标量)} \end{aligned}
∇⋅(∇×(∇f)) = ∇T(∇×(∇f))= [∂x∂∂y∂∂z∂]
000
= 0(标量)
虽然是从具体的例子得出的结论,但并不失一般性,可推广到高维.具体证明需要用到高斯定理、格林公式或斯托克斯公式等.
梯度、散度、旋度、Jacobian、Hessian、Laplacian 的关系图
![](https://pic4.zhimg.com/80/v2-a3fadc57861cbd8ee35a0ea35bdc6caf_720w.jpg)