1 第一型曲线积分(对弧长)
一、概念
讨论非均匀的曲线形构件的质量
- P89 定义1: ∫ L f ( x , y ) d s = lim λ → 0 ∑ i = 1 n f ( x i , y i ) Δ s i \int_Lf(x,y)\,ds=\lim\limits_{\lambda\rightarrow 0}\sum\limits_{i = 1}^n f(x_i,y_i)\Delta s_i ∫Lf(x,y)ds=λ→0limi=1∑nf(xi,yi)Δsi,其中 λ = max 1 ≤ i ≤ n { Δ s i } \lambda=\max\limits_{1\le i \le n} \{\Delta s_i\} λ=1≤i≤nmax{Δsi}, ( x , y ) (x,y) (x,y)为积分变量, f ( x , y ) f(x,y) f(x,y)为被积函数, L L L为积分弧段, d s ds ds为弧长元素。自然的,空间曲线段上有 ∫ Γ f ( x , y , z ) d s = lim λ → 0 ∑ i = 1 n f ( x i , y i , z i ) Δ s i \int_{\Gamma}f(x,y,z)\,ds=\lim\limits_{\lambda\rightarrow 0}\sum\limits_{i = 1}^n f(x_i,y_i,z_i)\Delta s_i ∫Γf(x,y,z)ds=λ→0limi=1∑nf(xi,yi,zi)Δsi.
- 几何意义:
- 若 f ( x , y ) = 1 f(x,y)=1 f(x,y)=1,则表示曲线弧长。
- 若 f ( x , y ) = ρ ( x , y ) f(x,y)=\rho(x,y) f(x,y)=ρ(x,y),则表示曲线的线密度。
- 若 f ( x , y ) = z f(x,y)=z f(x,y)=z,则表示以 O x y Oxy Oxy平面为投影, f ( x , y ) f(x,y) f(x,y)为高的柱面面积。
- 可积充分条件:若 f f f在一条分段光滑的曲线 L L L上连续,则 f f f在 L L L上可积。
二、性质
- 无方向性: ∫ A B ⌢ f ( x , y ) d S = ∫ B A ⌢ f ( x , y ) d S \int_{\overset{\frown}{AB}}f(x,y)\,dS=\int_{\overset{\frown}{BA}}f(x,y)\,dS ∫AB⌢f(x,y)dS=∫BA⌢f(x,y)dS
- 线性运算性
- 区域可加性
- 单调性
三、计算
- “一投二代三换”(化为定积分计算):
- 将平面曲线投影到
x
x
x轴上的区间
[
a
,
b
]
[a,b]
[a,b]:
首 先 , d s = 1 + y ′ 2 ( x ) d x . 因 此 , ∫ L f ( x , y ) d s = ∫ a b f [ x , y ( x ) ] 1 + y ′ 2 ( x ) d x . 首先,{\color{red}ds=\sqrt{1+y'^2(x)}\,dx}. \\ 因此,\color{fuchsia}\int_Lf(x,y)\,ds=\int_a^b f\left[x,y(x)\right]\sqrt{1+y'^2(x)}\,dx. 首先,ds=1+y′2(x)dx.因此,∫Lf(x,y)ds=∫abf[x,y(x)]1+y′2(x)dx. - 若曲线
L
L
L用参数方程表示为
x
=
ϕ
(
t
)
,
y
=
ψ
(
t
)
x=\phi(t),y=\psi(t)
x=ϕ(t),y=ψ(t),保证上限
β
\beta
β大于下限
α
\alpha
α, 保证
ϕ
′
2
(
t
)
+
ψ
′
2
(
t
)
>
0
\phi'^2(t)+\psi'^2(t)>0
ϕ′2(t)+ψ′2(t)>0:
首 先 , d s = d x 2 + d y 2 = ϕ ′ 2 ( t ) + ψ ′ 2 ( t ) d t . 因 此 , ∫ L f ( x , y ) d s = ∫ α β f [ ϕ ( t ) , ψ ( t ) ] ϕ ′ 2 ( t ) + ψ ′ 2 ( t ) d t . 首先,{\color{red}ds=\sqrt{dx^2+dy^2}=\sqrt{\phi'^2(t)+\psi'^2(t)}\,dt}. \\ 因此,\int_Lf(x,y)\,ds=\int_{\alpha}^{\beta}f\left[\phi(t),\psi(t)\right]\sqrt{\phi'^2(t)+\psi'^2(t)}\,dt. 首先,ds=dx2+dy2=ϕ′2(t)+ψ′2(t)dt.因此,∫Lf(x,y)ds=∫αβf[ϕ(t),ψ(t)]ϕ′2(t)+ψ′2(t)dt. - 空间曲线同理:
∫ Γ f ( x , y , z ) d s = ∫ α β f [ ϕ ( t ) , ψ ( t ) , ω ( t ) ] ϕ ′ 2 ( t ) + ψ ′ 2 ( t ) + ω ′ 2 ( t ) d t . \int_{\Gamma}f(x,y,z)\,ds=\int_{\alpha}^{\beta}f\left[\phi(t),\psi(t),\omega(t)\right]\sqrt{\phi'^2(t)+\psi'^2(t)+\omega'^2(t)}\,dt. ∫Γf(x,y,z)ds=∫αβf[ϕ(t),ψ(t),ω(t)]ϕ′2(t)+ψ′2(t)+ω′2(t)dt.
- 将平面曲线投影到
x
x
x轴上的区间
[
a
,
b
]
[a,b]
[a,b]:
- 解决实际问题步骤:
- 写参数方程,确定参数范围
- 建立曲线积分
- 化为定积分
- 计算定积分
2 第二型曲线积分(对坐标)
引入:变力沿曲线所做的功 W = lim λ → 0 ∑ i = 1 n F ⃗ ( x i , y i ) ⋅ Δ s ⃗ i = lim λ → 0 ∑ i = 1 n ∣ F ( x i , y i ) ∣ cos θ i Δ s i = ∫ L ∣ F ( x , y ) ∣ cos θ d s W = \lim\limits_{\lambda\rightarrow 0}\sum\limits_{i = 1}^n \vec F(x_i,y_i)\cdot \Delta \vec s_i = \lim\limits_{\lambda\rightarrow 0}\sum\limits_{i = 1}^n |F(x_i,y_i)|\cos\theta_i \Delta s_i = \int_L |F(x,y)|\cos\theta \,ds W=λ→0limi=1∑nF(xi,yi)⋅Δsi=λ→0limi=1∑n∣F(xi,yi)∣cosθiΔsi=∫L∣F(x,y)∣cosθds.
向量分解: W = W x + W y = lim λ → 0 ∑ i = 1 n P ( x i , y i ) Δ x i + Q ( x i , y i ) Δ y i W=W_x+W_y=\lim\limits_{\lambda\rightarrow 0}\sum\limits_{i = 1}^n P(x_i,y_i)\Delta x_i + Q(x_i,y_i) \Delta y_i W=Wx+Wy=λ→0limi=1∑nP(xi,yi)Δxi+Q(xi,yi)Δyi.
一、概念
- 定义: ∫ L P ( x , y ) d x = lim λ → 0 ∑ i = 1 n P ( x i , y i ) Δ x i \int_L P(x,y)\,dx = \lim\limits_{\lambda\rightarrow 0}\sum\limits_{i = 1}^n P(x_i,y_i)\Delta x_i ∫LP(x,y)dx=λ→0limi=1∑nP(xi,yi)Δxi 表示函数 P ( x , y ) P(x,y) P(x,y)在 L L L上对坐标 x x x的曲线积分, ∫ L Q ( x , y ) d y = lim λ → 0 ∑ i = 1 n Q ( x i , y i ) Δ y i \int_L Q(x,y)\,dy = \lim\limits_{\lambda\rightarrow 0}\sum\limits_{i = 1}^n Q(x_i,y_i)\Delta y_i ∫LQ(x,y)dy=λ→0limi=1∑nQ(xi,yi)Δyi 表示函数 Q ( x , y ) Q(x,y) Q(x,y)在 L L L上对坐标 y y y的曲线积分,其中 ( x , y ) (x,y) (x,y)为积分变量, P ( x , y ) P(x,y) P(x,y)和 Q ( x , y ) Q(x,y) Q(x,y)为被积函数, L L L为有向积分弧段。
- 存在条件:当 P , Q P,Q P,Q在光滑曲线 L L L上连续时,第二型曲线积分存在。
- 组合形式: ∫ L P d x + Q d y = ∫ L F ⃗ ⋅ d s ⃗ \int_L P\,dx+Q\,dy=\int_L \vec F\cdot\,d\vec s ∫LPdx+Qdy=∫LF⋅ds,其中 F ⃗ = P i ⃗ + Q j ⃗ , d s ⃗ = d x i ⃗ + d y j ⃗ \vec F=P\vec i+Q\vec j,d\vec s=dx\vec i+dy\vec j F=Pi+Qj,ds=dxi+dyj。
二、性质
- 有方向性: ∫ − L P d x + Q d y = − ∫ L P d x + Q d y \int_{-L}P\,dx+Q\,dy=-\int_L P\,dx+Q\,dy ∫−LPdx+Qdy=−∫LPdx+Qdy.
三、计算
-
“一投二代三换”(化为定积分计算):
- 将平面曲线投影到
x
x
x轴上的区间
[
a
,
b
]
[a,b]
[a,b],注意下限为起点,上限为终点:
首 先 , d s = ( d x , d y ) = ( 1 , y ′ ( x ) ) d x . 因 此 , ∫ L P ( x , y ) d x + Q ( x , y ) d y = ∫ a b { P ( x , y ( x ) ) + Q ( x , y ( x ) ) y ′ ( x ) } d x . 首先,{\color{red}ds = (dx,dy) = (1,y'(x))\,dx}. \\ 因此,\color{fuchsia}\int_L P(x,y)\,dx+Q(x,y)\,dy = \int_a^b\{P(x,y(x)) + Q(x,y(x))y'(x)\}\,dx. 首先,ds=(dx,dy)=(1,y′(x))dx.因此,∫LP(x,y)dx+Q(x,y)dy=∫ab{P(x,y(x))+Q(x,y(x))y′(x)}dx. - 若曲线
L
L
L用参数方程表示为
x
=
ϕ
(
t
)
,
y
=
ψ
(
t
)
x=\phi(t),y=\psi(t)
x=ϕ(t),y=ψ(t):
∫ L P ( x , y ) d x + Q ( x , y ) d y = ∫ α β { P [ ϕ ( t ) , ψ ( t ) ] ϕ ′ ( t ) + Q [ ϕ ( t ) , ψ ( t ) ] ψ ′ ( t ) } d t . \int_L P(x,y)\,dx+Q(x,y)\,dy = \int_{\alpha}^{\beta} \{P[\phi(t),\psi(t)]\phi'(t) + Q[\phi(t),\psi(t)]\psi'(t)\}\,dt. ∫LP(x,y)dx+Q(x,y)dy=∫αβ{P[ϕ(t),ψ(t)]ϕ′(t)+Q[ϕ(t),ψ(t)]ψ′(t)}dt. - 空间曲线同理:
∫ L P ( x , y , z ) d x + Q ( x , y , z ) d y + R ( x , y , z ) d z = ∫ α β { P [ ϕ ( t ) , ψ ( t ) , ω ( t ) ] ϕ ′ ( t ) + Q [ ϕ ( t ) , ψ ( t ) , ω ( t ) ] ψ ′ ( t ) + R [ ϕ ( t ) , ψ ( t ) , ω ( t ) ] ω ′ ( t ) } d t . \int_L P(x,y,z)\,dx+Q(x,y,z)\,dy+R(x,y,z)\,dz = \\ \int_{\alpha}^{\beta} \{P[\phi(t),\psi(t),\omega(t)]\phi'(t) + Q[\phi(t),\psi(t),\omega(t)]\psi'(t)+R[\phi(t),\psi(t),\omega(t)]\omega'(t)\}\,dt. ∫LP(x,y,z)dx+Q(x,y,z)dy+R(x,y,z)dz=∫αβ{P[ϕ(t),ψ(t),ω(t)]ϕ′(t)+Q[ϕ(t),ψ(t),ω(t)]ψ′(t)+R[ϕ(t),ψ(t),ω(t)]ω′(t)}dt.
- 将平面曲线投影到
x
x
x轴上的区间
[
a
,
b
]
[a,b]
[a,b],注意下限为起点,上限为终点:
-
两类曲线积分的联系:
由 于 d x = cos α d s , d y = cos β d s , d z = cos γ d s 因 而 ∫ A B ⌢ P d x + Q d y + R d z = ∫ A B ⌢ ( P cos α + Q cos β + R cos γ ) d s 其 中 cos α , cos β , cos γ 是 曲 线 A B ⌢ 上 各 点 处 与 A B ⌢ 同 方 向 切 线 的 方 向 余 弦 由于dx=\cos\alpha ds, dy=\cos\beta ds,dz=\cos\gamma ds \\ 因而\int_{\overset{\frown}{AB}}P\,dx+Q\,dy+R\,dz=\int_{\overset{\frown}{AB}}(P\cos\alpha+Q\cos\beta+R\cos\gamma )\,ds \\ 其中\cos\alpha,\cos\beta,\cos\gamma是曲线\overset{\frown}{AB}上各点处与\overset{\frown}{AB}同方向切线的方向余弦 由于dx=cosαds,dy=cosβds,dz=cosγds因而∫AB⌢Pdx+Qdy+Rdz=∫AB⌢(Pcosα+Qcosβ+Rcosγ)ds其中cosα,cosβ,cosγ是曲线AB⌢上各点处与AB⌢同方向切线的方向余弦例: 一 金 属 丝 L 方 程 为 x = e t cos t , y = e t sin t , z = e t , 0 ≤ t ≤ 1. 各 点 线 密 度 与 该 店 到 原 点 距 离 平 方 成 反 比 , 在 点 ( 1 , 0 , 1 ) 的 线 密 度 为 1. 求 金 属 线 质 量 M \color{blue}一金属丝L方程为x=e^t\cos t,y=e^t\sin t,z=e^t,0\le t\le1.\\\color{blue}各点线密度与该店到原点距离平方成反比,在点(1,0,1)的线密度为1.求金属线质量M 一金属丝L方程为x=etcost,y=etsint,z=et,0≤t≤1.各点线密度与该店到原点距离平方成反比,在点(1,0,1)的线密度为1.求金属线质量M
ρ ( x , y , z ) = 2 x 2 + y 2 + z 2 = e − 2 t . 故 M = ∫ 0 1 ρ ( x , y , z ) d s = ∫ 0 1 e − 2 t e 2 t [ ( cos t − sin t ) 2 + ( cos t + sin t ) 2 + 1 2 ] d t = 3 ∫ 0 1 e − t d t = 3 ( 1 − e − 1 ) . \rho(x,y,z)=\dfrac{2}{x^2+y^2+z^2}=e^{-2t}.\\ 故M=\int_0^1\rho(x,y,z)\;ds=\int_0^1 e^{-2t}\sqrt{e^{2t}\left[(\cos t-\sin t)^2+(\cos t+\sin t)^2+1^2 \right]}\;dt\\ =\sqrt{3}\int_0^1 e^{-t}\;dt=\sqrt{3}(1-e^{-1}). ρ(x,y,z)=x2+y2+z22=e−2t.故M=∫01ρ(x,y,z)ds=∫01e−2te2t[(cost−sint)2+(cost+sint)2+12]dt=3∫01e−tdt=3(1−e−1).
3 格林公式
实质:沟通沿正向边界的第二型曲线积分与二重积分的桥梁
一、定义
∬ D ( ∂ Q ∂ x − ∂ P ∂ y ) d x d y = ∮ L P d x + Q d y \color{red}\iint\limits_D(\dfrac{\partial Q}{\partial x}-\dfrac{\partial P}{\partial y})\,dxdy = \oint_L P\,dx+Q\,dy D∬(∂x∂Q−∂y∂P)dxdy=∮LPdx+Qdy
-
条件:
- 闭区域 D D D
- P 、 Q P、Q P、Q有连续的一阶偏导(首先需有意义)
- D D D由分段光滑的曲线 L L L围成
-
注意:正方向(对外逆时针,对内顺时针)
-
证明:设 a < b , y 1 ( x ) < y 2 ( x ) , c < d , x 1 ( y ) < x 2 ( y ) a<b,y_1(x)<y_2(x),c<d,x_1(y)<x_2(y) a<b,y1(x)<y2(x),c<d,x1(y)<x2(y)
∮ L + P d x = ∫ a b P ( x , y 1 ( x ) ) + ∫ b a P ( x , y 2 ( x ) ) , ∬ D ∂ P ∂ y d x d y = ∫ a b d x ∫ y 1 ( x ) y 2 ( x ) ∂ P ∂ y d y . ∮ L + Q d y = ∫ c d P ( x 2 ( y ) , y ) + ∫ d c P ( x 1 ( y ) , y ) , ∬ D ∂ Q ∂ x d x d y = ∫ c d d y ∫ x 1 ( y ) x 2 ( y ) ∂ Q ∂ x d x . \oint_{L^+} P\,dx = \int_a^b P(x,y_1(x))+\int_b^a P(x,y_2(x)),\ \iint\limits_D\dfrac{\partial P}{\partial y}\,dxdy = \int_a^b\,dx\int_{y_1(x)}^{y_2(x)}\dfrac{\partial P}{\partial y}\,dy.\\ \oint_{L^+} Q\,dy = \int_c^d P(x_2(y),y)+\int_d^c P(x_1(y),y),\ \iint\limits_D\dfrac{\partial Q}{\partial x}\,dxdy = \int_c^d\,dy\int_{x_1(y)}^{x_2(y)}\dfrac{\partial Q}{\partial x}\,dx.\\ ∮L+Pdx=∫abP(x,y1(x))+∫baP(x,y2(x)), D∬∂y∂Pdxdy=∫abdx∫y1(x)y2(x)∂y∂Pdy.∮L+Qdy=∫cdP(x2(y),y)+∫dcP(x1(y),y), D∬∂x∂Qdxdy=∫cddy∫x1(y)x2(y)∂x∂Qdx.
二、应用
- 1.降次
- 2.二重积分转为曲线积分(算面积)
S = ∬ D 1 d x d y = 1 2 ∮ L − y d x + x d y = ∮ L x d y = ∮ L − y d x S=\iint\limits_{D}1\,dxdy=\dfrac{1}{2}\oint_L-y\,dx+x\,dy=\oint_Lx\,dy=\oint_L-y\,dx S=D∬1dxdy=21∮L−ydx+xdy=∮Lxdy=∮L−ydx. - 3.曲线积分转为二重积分
当区域边界与坐标轴平行时,效果更好(与 x x x轴平行 d y = 0 dy=0 dy=0,与 y y y轴平行 d y = 0 dy=0 dy=0)
例: 计 算 ∮ L x d y − y d x x 2 + y 2 , 其 中 L 是 不 过 原 点 的 连 续 闭 曲 线 , 方 向 为 逆 时 针 方 向 \color{blue}计算\oint_L\dfrac{x\,dy-y\,dx}{x^2+y^2},其中L是不过原点的连续闭曲线,方向为逆时针方向 计算∮Lx2+y2xdy−ydx,其中L是不过原点的连续闭曲线,方向为逆时针方向(超级大重点题)
当 x 2 + y 2 ≠ 0 时 , ∂ Q ∂ x − ∂ P ∂ y = 0 1 ) 当 ( 0 , 0 ) ∉ D 时 , 由 格 林 公 式 ( 有 连 续 的 一 阶 偏 导 , 故 可 用 ) 原 式 = 0 2 ) 当 ( 0 , 0 ) ∈ D 时 , 不 能 直 接 使 用 格 林 公 式 ( P 、 Q 在 D 内 原 点 无 定 义 , 不 满 足 条 件 ) , 于 是 为 利 用 格 林 公 式 , 将 原 点 邻 域 挖 掉 区 域 C ( 设 边 界 为 Γ ) ∴ 0 = ∬ D 1 0 d x d y = ∮ ( L + Γ ) + x d y − y d x x 2 + y 2 原 式 = ∮ L + x d y − y d x x 2 + y 2 = ∮ Γ + x d y − y d x x 2 + y 2 = ∫ 0 2 π r 2 cos 2 θ + r 2 sin 2 θ r 2 d θ = 2 π . \color{red}当x^2+y^2\ne 0时,\dfrac{\partial Q}{\partial x}-\dfrac{\partial P}{\partial y}=0 \\ 1)当(0,0)\notin D时,由格林公式(有连续的一阶偏导,故可用)原式=0 \\ 2)当(0,0)\in D时,不能直接使用格林公式(P、Q在D内原点无定义,不满足条件),\\ 于是为利用格林公式,将原点邻域挖掉区域C(设边界为\Gamma) \\ \therefore \color{fuchsia}0=\iint\limits_{D_1}0\,dxdy=\oint_{(L+\Gamma)^+}\dfrac{x\,dy-y\,dx}{x^2+y^2} \\ 原式=\oint_{L^+}\dfrac{x\,dy-y\,dx}{x^2+y^2}=\oint_{\Gamma^+}\dfrac{x\,dy-y\,dx}{x^2+y^2}=\int_0^{2\pi}\dfrac{r^2\cos^2\theta+r^2\sin^2\theta}{r^2}\,d\theta=2\pi. 当x2+y2=0时,∂x∂Q−∂y∂P=01)当(0,0)∈/D时,由格林公式(有连续的一阶偏导,故可用)原式=02)当(0,0)∈D时,不能直接使用格林公式(P、Q在D内原点无定义,不满足条件),于是为利用格林公式,将原点邻域挖掉区域C(设边界为Γ)∴0=D1∬0dxdy=∮(L+Γ)+x2+y2xdy−ydx原式=∮L+x2+y2xdy−ydx=∮Γ+x2+y2xdy−ydx=∫02πr2r2cos2θ+r2sin2θdθ=2π.
此题说明:沿任意一条将原点包围在其内部的光滑正向(逆时针)闭曲线的积分都等于沿以原点为圆心的正向圆周的积分.
例: 函 数 u ( x , y ) 在 有 界 闭 区 域 D 上 有 连 续 的 二 阶 偏 导 , L 为 D 光 滑 的 边 界 , 证 明 : ∮ L + ∂ u ∂ n ⃗ d s = ∬ D Δ u d σ . 其 中 ∂ u ∂ n ⃗ 表 示 函 数 U 沿 L 的 外 法 向 量 的 方 向 导 数 , Δ u = ∂ 2 u ∂ x 2 + ∂ 2 u ∂ y 2 \color{blue}函数u(x,y)在有界闭区域D上有连续的二阶偏导,L为D光滑的边界,证明:\oint_{L^+}\dfrac{\partial u}{\partial \vec n}\,ds=\iint\limits_{D}\Delta u\,d\sigma.\\\color{blue}其中\dfrac{\partial u}{\partial \vec n}表示函数U沿L的外法向量的方向导数,\Delta u=\dfrac{\partial^2 u}{\partial x^2}+\dfrac{\partial^2 u}{\partial y^2} 函数u(x,y)在有界闭区域D上有连续的二阶偏导,L为D光滑的边界,证明:∮L+∂n∂uds=D∬Δudσ.其中∂n∂u表示函数U沿L的外法向量的方向导数,Δu=∂x2∂2u+∂y2∂2u
设 t ⃗ 0 = ( cos α , cos β ) 为 L + 的 单 位 切 向 量 , n ⃗ 0 = ( a , b ) 为 L + 的 外 法 向 量 方 向 的 单 位 向 量 , k ⃗ 为 z 轴 正 方 向 的 单 位 向 量 . 则 n 0 ⋅ t 0 = 0 , n 0 × t 0 = ∣ i j k a b 0 cos α cos β 0 ∣ = k , 解 出 n ⃗ 0 = ( cos β , − cos α ) . ∮ L + ( ∂ u ∂ x cos β − ∂ u ∂ y cos α ) d s = ∮ L + ∂ u ∂ x d y − ∂ u ∂ y d x = ∬ D [ ∂ ∂ x ( ∂ u ∂ x ) − ∂ ∂ y ( − ∂ u ∂ y ) ] d x d y = ∬ D Δ u d x d y . 设\vec t_0=(\cos\alpha, \cos\beta)为L^+的单位切向量,\vec n_0=(a,b)为L^+的外法向量方向的单位向量,\vec k为z轴正方向的单位向量.\\ 则n_0\cdot t_0=0,n_0\times t_0=\begin{vmatrix}i&j&k\\a&b&0\\\cos\alpha&\cos\beta&0\end{vmatrix}=k,解出\vec n_0=(\cos\beta,-\cos\alpha). \\ \oint_{L^+}\left(\dfrac{\partial u}{\partial x}\cos\beta-\dfrac{\partial u}{\partial y}\cos\alpha\right)\,ds = \oint_{L^+}\dfrac{\partial u}{\partial x}\,dy-\dfrac{\partial u}{\partial y}\,dx \\ ={\color{fuchsia}\iint\limits_{D}\left[\dfrac{\partial}{\partial x}\left(\dfrac{\partial u}{\partial x}\right)-\dfrac{\partial}{\partial y}\left(-\dfrac{\partial u}{\partial y}\right)\right]\,dxdy} = \iint\limits_{D}\Delta u\,dxdy. 设t0=(cosα,cosβ)为L+的单位切向量,n0=(a,b)为L+的外法向量方向的单位向量,k为z轴正方向的单位向量.则n0⋅t0=0,n0×t0=∣∣∣∣∣∣iacosαjbcosβk00∣∣∣∣∣∣=k,解出n0=(cosβ,−cosα).∮L+(∂x∂ucosβ−∂y∂ucosα)ds=∮L+∂x∂udy−∂y∂udx=D∬[∂x∂(∂x∂u)−∂y∂(−∂y∂u)]dxdy=D∬Δudxdy.
三、与路径无关的三个等价条件
- 1.开区域 D D D内任意光滑闭曲线 L L L的曲线积分 ∮ L P d x + Q d y = 0 \oint_L P\,dx+Q\,dy=0 ∮LPdx+Qdy=0.
- 2.单连通区域(没有洞) D D D内任意两点间光滑曲线 L L L的曲线积分 ∫ L P d x + Q d y \int_L P\,dx+Q\,dy ∫LPdx+Qdy满足 ∂ Q ∂ x = ∂ P ∂ y \dfrac{\partial Q}{\partial x}=\dfrac{\partial P}{\partial y} ∂x∂Q=∂y∂P.
- 3.单连通区域
D
D
D内函数
P
、
Q
P、Q
P、Q恰是某一函数
u
(
x
,
y
)
u(x,y)
u(x,y)的全微分即
d
u
(
x
,
y
)
=
P
d
x
+
Q
d
y
du(x,y)=P\,dx+Q\,dy
du(x,y)=Pdx+Qdy.
注意:曲线积分 ∫ A B ⌢ P d x + Q d y \int_{\overset{\frown}{AB}} P\,dx+Q\,dy ∫AB⌢Pdx+Qdy与路径无关时, 可记作 ∫ A B P d x + Q d y \int_A^B P\,dx+Q\,dy ∫ABPdx+Qdy.(曲线积分转为定积分)。通常进而转换为与坐标轴平行的折线求解。
四、曲线积分基本定理
-
基本定理:在单连通区域 D D D内函数 P 、 Q P、Q P、Q均有连续的一阶偏导,则当 P d x + Q d y P\,dx+Q\,dy Pdx+Qdy表示某函数 u u u的全微分时,有
∫ A B ⌢ P d x + Q d y = ∫ A B d u = u ( B ) − u ( A ) . \color{red}\int_{\overset{\frown}{AB}}P\,dx+Q\,dy=\int_A^B\,du=u(B)-u(A). ∫AB⌢Pdx+Qdy=∫ABdu=u(B)−u(A).
表明:势场 F F F仅依赖于路径两端点,与两点间路径无关(是保守场)。 -
求全微分的方法之一:折线法
例: 求 ( x 4 + 4 x y 3 ) d x + ( 6 x 2 y 2 + 5 y 4 ) d y 的 原 函 数 \color{blue}求(x^4+4xy^3)\,dx+(6x^2y^2+5y^4)\,dy的原函数 求(x4+4xy3)dx+(6x2y2+5y4)dy的原函数
首 先 ∂ Q ∂ x = 12 x y 2 = ∂ P ∂ y , 所 以 曲 线 积 分 与 路 径 无 关 , 有 原 函 数 . 取 折 线 积 分 路 径 O ( 0 , 0 ) → A ( x , 0 ) → B ( x , y ) u ( x , y ) = ∫ O B P d x + Q d y = ∫ 0 x x 4 d x + ∫ 0 y ( 6 x 2 y 2 + 5 y 4 ) d y = 1 5 x 5 + 2 x 2 y 3 + y 5 . 首先\dfrac{\partial Q}{\partial x} = 12xy^2 = \dfrac{\partial P}{\partial y},所以曲线积分与路径无关,有原函数. \\ 取折线积分路径O(0,0)\rightarrow A(x,0)\rightarrow B(x,y) \\ u(x,y)=\int_O^BPdx+Qdy=\int_0^xx^4\,dx+\int_0^y(6x^2y^2+5y^4)\,dy={1\over5}x^5+2x^2y^3+y^5. 首先∂x∂Q=12xy2=∂y∂P,所以曲线积分与路径无关,有原函数.取折线积分路径O(0,0)→A(x,0)→B(x,y)u(x,y)=∫OBPdx+Qdy=∫0xx4dx+∫0y(6x2y2+5y4)dy=51x5+2x2y3+y5.
4 第一型曲面积分(对面积)
一、概念
讨论非均匀的曲面形构件的质量
- P109 定义1: ∬ S f ( x , y , z ) d S = lim λ → 0 ∑ i = 1 n f ( x i , y i , z i ) Δ S i \iint\limits_Sf(x,y,z)\,dS=\lim\limits_{\lambda\rightarrow 0}\sum\limits_{i = 1}^n f(x_i,y_i,z_i)\Delta S_i S∬f(x,y,z)dS=λ→0limi=1∑nf(xi,yi,zi)ΔSi,其中 Σ \Sigma Σ为积分曲面, f ( x , y , z ) f(x,y,z) f(x,y,z)为被积函数, d S dS dS为面积元素。
- 几何意义:若 f ( x , y , z ) = ρ ( x , y , z ) f(x,y,z)=\rho(x,y,z) f(x,y,z)=ρ(x,y,z),则曲面形构件的质量 M = ∬ Σ ρ ( x , y , z ) d S M=\iint\limits_{\Sigma}\rho(x,y,z)\,dS M=Σ∬ρ(x,y,z)dS
二、性质
- 线性运算性
- 区域可加性
- 单调性
三、计算
- “一投二代三换”(曲面积分化为二重积分计算):
- 将积分曲面投影到
O
x
y
Oxy
Oxy面上的区域
D
x
y
D_{xy}
Dxy:
首 先 , d S = 1 + z x 2 ( x , y ) + z y 2 ( x , y ) d σ . 因 此 , ∬ Σ f ( x , y , z ) d S = ∬ D x y f [ x , y , z ( x , y ) ] 1 + z x 2 ( x , y ) + z y 2 ( x , y ) d x d y . 首先,{\color{red}dS=\sqrt{1+z_x^2(x,y)+z_y^2(x,y)}\,d\sigma}. \\ 因此,\color{fuchsia}\iint\limits_{\Sigma}f(x,y,z)\,dS=\iint\limits_{D_{xy}}f\left[x,y,z(x,y)\right]\sqrt{1+z_x^2(x,y)+z_y^2(x,y)}\,dxdy. 首先,dS=1+zx2(x,y)+zy2(x,y)dσ.因此,Σ∬f(x,y,z)dS=Dxy∬f[x,y,z(x,y)]1+zx2(x,y)+zy2(x,y)dxdy. - 投影到 O x z , O y z Oxz,Oyz Oxz,Oyz同理
- 若曲线
L
L
L用参数方程表示为
x
=
x
(
u
,
v
)
,
y
=
y
(
u
,
v
)
,
z
=
z
(
u
,
v
)
x=x(u,v),y=y(u,v),z=z(u,v)
x=x(u,v),y=y(u,v),z=z(u,v), :
首 先 , d S = A 2 + B 2 + C 2 d u d v . 其 中 A = 因 此 , ∬ Σ f ( x , y , z ) d S = ∬ D ∗ f [ x ( u , v ) , y ( u , v ) , z ( u , v ) ] A 2 + B 2 + C 2 d u d v . 首先,{\color{red}dS=\sqrt{A^2+B^2+C^2}\,dudv}. \\ 其中A= 因此,\iint\limits_{\Sigma}f(x,y,z)\,dS=\iint\limits_{D^*}f\left[x(u,v),y(u,v),z(u,v)\right]\sqrt{A^2+B^2+C^2}\,dudv. 首先,dS=A2+B2+C2dudv.其中A=因此,Σ∬f(x,y,z)dS=D∗∬f[x(u,v),y(u,v),z(u,v)]A2+B2+C2dudv.
- 将积分曲面投影到
O
x
y
Oxy
Oxy面上的区域
D
x
y
D_{xy}
Dxy:
5 第二型曲面积分(对坐标)
引入:液体流向问题
一、概念
- 定义: ∬ Ω f ⃗ ( x , y , z ) n ⃗ ( x , y , z ) d S = lim λ → 0 ∑ i = 1 n f ⃗ ( x i , y i , z i ) n ⃗ ( x i , y i , z i ) Δ S i \iint\limits_{\Omega}\vec f(x,y,z)\vec n(x,y,z)\,dS=\lim\limits_{\lambda\rightarrow 0}\sum\limits_{i = 1}^n\vec f(x_i,y_i,z_i)\vec n(x_i,y_i,z_i)\Delta S_i Ω∬f(x,y,z)n(x,y,z)dS=λ→0limi=1∑nf(xi,yi,zi)n(xi,yi,zi)ΔSi
- 存在条件:当 P , Q , R P,Q,R P,Q,R在分片光滑的双侧曲面 S S S上有定义且连续时,第二型曲面积分存在。
- 和第一型曲面积分的关系:
∬ Ω f ⃗ ⋅ d S ⃗ = ∬ Ω f ⃗ ⋅ n ⃗ d S = ∬ Ω ( P cos α + Q cos β + R cos γ ) d S \color{fuchsia}\iint\limits_{\Omega}\vec f\cdot\,d\vec S=\iint\limits_{\Omega}\vec f\cdot\vec n\,dS=\iint\limits_{\Omega}(P\cos\alpha+Q\cos\beta+R\cos\gamma)\,dS Ω∬f⋅dS=Ω∬f⋅ndS=Ω∬(Pcosα+Qcosβ+Rcosγ)dS
其中单位法向量 n ⃗ ( x , y , z ) \vec n(x,y,z) n(x,y,z)的方向余弦为 cos α , cos β , cos γ \cos\alpha,\cos\beta,\cos\gamma cosα,cosβ,cosγ.
称 cos γ d S \cos\gamma\,dS cosγdS为 d S dS dS在 O x y Oxy Oxy面上的有向投影面积,即 d x d y dxdy dxdy(有正负).表示第二型曲面积分的坐标形式为:
∬ Ω f ⃗ ⋅ n ⃗ d S = ∬ Ω P d y d z + Q d x d z + R d x d y \iint\limits_{\Omega}\vec f\cdot\vec n\,dS=\iint\limits_{\Omega}P\,dydz+Q\,dxdz+R\,dxdy Ω∬f⋅ndS=Ω∬Pdydz+Qdxdz+Rdxdy
二、性质
- 有方向性: ∬ Ω + f ⃗ ( x , y , z ) n ⃗ ( x , y , z ) d S = − ∬ Ω − f ⃗ ( x , y , z ) n ⃗ ( x , y , z ) d S \iint\limits_{\Omega^+}\vec f(x,y,z)\vec n(x,y,z)\,dS=-\iint\limits_{\Omega^-}\vec f(x,y,z)\vec n(x,y,z)\,dS Ω+∬f(x,y,z)n(x,y,z)dS=−Ω−∬f(x,y,z)n(x,y,z)dS
- 区域可加性
- 线性运算性
三、计算
- 第二型曲面积分
→
\rightarrow
→第一型曲面积分
→
\rightarrow
→二重积分(
Ω
\Omega
Ω为曲面积分区域,
S
S
S为投影区域)
∬ Ω f ⃗ ⋅ d S ⃗ = ∬ S ( P cos α + Q cos β + R cos γ ) d S \iint\limits_{\Omega}\vec f\cdot\,d\vec S=\iint\limits_S(P\cos\alpha+Q\cos\beta+R\cos\gamma)\,dS Ω∬f⋅dS=S∬(Pcosα+Qcosβ+Rcosγ)dS - 第二型曲面积分
→
\rightarrow
→二重积分
例对于曲面 z = f ( x , y ) z=f(x,y) z=f(x,y),法向量取上侧时取正,下侧取负:
首 先 , 单 位 法 向 量 n ⃗ ( cos α , cos β , cos γ ) = ± 1 1 + f x 2 + f y 2 ( − f x , − f y , 1 ) 且 d S = 1 + f x 2 + f y 2 d σ . 因 此 , ∬ Ω P d y d z + Q d x d z + R d x d y = ± ∬ S [ P ( − f x ) + Q ( − f y ) + R ] d σ ∬ Ω R d x d y = ± ∬ S R d x d y . 首先,单位法向量\vec n(\cos\alpha,\cos\beta,\cos\gamma)=\dfrac{\pm1}{\sqrt{1+f_x^2+f_y^2}}(-f_x,-f_y,1)且dS=\sqrt{1+f_x^2+f_y^2}\,d\sigma.\\ 因此,\color{fuchsia}\iint\limits_{\Omega}P\,dydz+Q\,dxdz+R\,dxdy=\pm\iint\limits_S\left[P(-f_x)+Q(-f_y)+R\right]\,d\sigma \\ \iint\limits_{\Omega}R\,dxdy=\pm\iint\limits_S R\,dxdy. 首先,单位法向量n(cosα,cosβ,cosγ)=1+fx2+fy2±1(−fx,−fy,1)且dS=1+fx2+fy2dσ.因此,Ω∬Pdydz+Qdxdz+Rdxdy=±S∬[P(−fx)+Q(−fy)+R]dσΩ∬Rdxdy=±S∬Rdxdy.
6 高斯公式
实质:在封闭曲面上的第二型曲面积分与曲面围成空间上三重积分的桥梁
一、定义
∭ Ω ( ∂ P ∂ x + ∂ Q ∂ y + ∂ R ∂ z ) d V = ∯ S + P d y d z + Q d z d x + R d x d y \color{red}\iiint\limits_{\Omega}(\dfrac{\partial P}{\partial x}+\dfrac{\partial Q}{\partial y}+\dfrac{\partial R}{\partial z})\,dV = \oiint\limits_{S^+} P\,dydz+Q\,dzdx+R\,dxdy Ω∭(∂x∂P+∂y∂Q+∂z∂R)dV=S+∬Pdydz+Qdzdx+Rdxdy
- 证明:
∭ Ω ∂ R ∂ z d V = ∬ D d σ ∫ f 1 f 2 ∂ R ∂ z d z = ∬ D R f 2 − R f 1 d σ = − ∬ D R f 1 d x d y + ∬ D R f 2 d x d y = ∬ S 1 + R d x d y + ∬ S 2 + R d x d y + ∬ S 3 + R d x d y ( = 0 ) = ∯ S + R d x d y \iiint\limits_{\Omega}\dfrac{\partial R}{\partial z}\,dV = \iint\limits_Dd\sigma\int_{f1}^{f2}\dfrac{\partial R}{\partial z}\,dz\\ =\iint\limits_DR_{f_2}-R_{f_1}d\sigma\\ =-\iint\limits_DR_{f_1}\,dxdy+\iint\limits_DR_{f_2}\,dxdy=\iint\limits_{S_1^+}R\,dxdy+\iint\limits_{S_2^+}R\,dxdy+\iint\limits_{S_3^+}R\,dxdy(=0) = \oiint\limits_{S^+}R\,dxdy Ω∭∂z∂RdV=D∬dσ∫f1f2∂z∂Rdz=D∬Rf2−Rf1dσ=−D∬Rf1dxdy+D∬Rf2dxdy=S1+∬Rdxdy+S2+∬Rdxdy+S3+∬Rdxdy(=0)=S+∬Rdxdy - 应用:空间域 Ω \Omega Ω的体积 V = ∭ Ω 1 d x d y d z = 1 3 ∯ Ω x d y d z + y d z d x + z d x d y V=\iiint\limits_{\Omega}1\,dxdydz={1\over 3}\oiint\limits_{\Omega} x\,dydz+y\,dzdx+z\,dxdy V=Ω∭1dxdydz=31Ω∬xdydz+ydzdx+zdxdy.
- 散度:
d
i
v
F
=
∂
P
∂
x
+
∂
Q
∂
y
+
∂
R
∂
z
div F=\dfrac{\partial P}{\partial x}+\dfrac{\partial Q}{\partial y}+\dfrac{\partial R}{\partial z}
divF=∂x∂P+∂y∂Q+∂z∂R. 通量:曲面积分
∬
S
+
F
⃗
⋅
n
⃗
d
S
\iint\limits_{S^+}\vec F\cdot\vec n\,dS
S+∬F⋅ndS.
故 F F F通过闭曲面 S S S的通量为其散度在 S S S所围区域上的三重积分
例:辅导讲义P308 例12.31。。。
例: 求 向 径 r ⃗ = { x , y , z } 通 过 圆 锥 体 Ω : z = 1 − x 2 + y 2 ( 0 ≤ z ≤ 1 ) 全 表 面 S 外 侧 的 通 量 \color{blue}求向径\vec r=\{x,y,z\}通过圆锥体\Omega:z=1-\sqrt{x^2+y^2}(0\le z\le1)全表面S外侧的通量 求向径r={x,y,z}通过圆锥体Ω:z=1−x2+y2(0≤z≤1)全表面S外侧的通量
∬ S r ⃗ ⋅ d S = ∭ Ω d i v r ⃗ d V = ∭ Ω ( 1 + 1 + 1 ) d V = π . \iint\limits_{S}\vec r\cdot dS=\iiint\limits_{\Omega}div\vec r\,dV=\iiint\limits_{\Omega}(1+1+1)\,dV=\pi. S∬r⋅dS=Ω∭divrdV=Ω∭(1+1+1)dV=π.
7 斯托克斯公式
实质:在空间曲面上的曲面积分(第二型曲面积分)与沿曲面有向边界曲线上的曲线积分(第二型曲线积分)的桥梁
一、定义
∮ L + P d x + Q d y + R d z = ∬ S + ( ∂ R ∂ y − ∂ Q ∂ z ) d y d z + ∬ S + ( ∂ P ∂ z − ∂ R ∂ x ) d z d x + ∬ S + ( ∂ Q ∂ x − ∂ P ∂ y ) d x d y \oint_{L^+} P\,dx+Q\,dy+R\,dz=\iint\limits_{S^+}(\dfrac{\partial R}{\partial y}-\dfrac{\partial Q}{\partial z})\,dydz+\iint\limits_{S^+}(\dfrac{\partial P}{\partial z}-\dfrac{\partial R}{\partial x})\,dzdx+\iint\limits_{S^+}(\dfrac{\partial Q}{\partial x}-\dfrac{\partial P}{\partial y})\,dxdy ∮L+Pdx+Qdy+Rdz=S+∬(∂y∂R−∂z∂Q)dydz+S+∬(∂z∂P−∂x∂R)dzdx+S+∬(∂x∂Q−∂y∂P)dxdy
- 旋度:
r
o
t
A
=
(
∂
R
∂
y
−
∂
Q
∂
z
)
i
+
(
∂
P
∂
z
−
∂
R
∂
x
)
j
(
∂
Q
∂
x
−
∂
P
∂
y
)
k
rot A=(\dfrac{\partial R}{\partial y}-\dfrac{\partial Q}{\partial z})i+(\dfrac{\partial P}{\partial z}-\dfrac{\partial R}{\partial x})j(\dfrac{\partial Q}{\partial x}-\dfrac{\partial P}{\partial y})k
rotA=(∂y∂R−∂z∂Q)i+(∂z∂P−∂x∂R)j(∂x∂Q−∂y∂P)k,其中向量场
A
=
P
(
x
,
y
,
z
)
i
+
Q
(
x
,
y
,
z
)
j
+
R
(
x
,
y
,
z
)
k
A=P(x,y,z)i+Q(x,y,z)j+R(x,y,z)k
A=P(x,y,z)i+Q(x,y,z)j+R(x,y,z)k.