实数系基本定理
实数系基本定理
确界存在定理
定义3.1 最大(最小)数
设集合
S
S
S为非空有限实数集,若
∃
m
∈
S
:
∀
x
∈
S
\exists m \in S:\forall x\in S
∃m∈S:∀x∈S,
x
≥
m
x\ge m
x≥m,则称
m
m
m为
S
S
S的最小数,记为
m
=
max
S
m =\max S
m=maxS。
设集合
S
S
S为非空有限实数集,若
∃
M
∈
S
:
∀
x
∈
S
\exists M \in S:\forall x\in S
∃M∈S:∀x∈S,
x
≤
M
x\le M
x≤M,则称
m
m
m为
S
S
S的最大数,记为
M
=
min
S
M =\min S
M=minS。
定义3.2 上(下)界
设集合
S
S
S为非空有限实数集,若
∃
m
∈
R
:
∀
x
∈
S
\exists m \in \mathbb{R}:\forall x\in S
∃m∈R:∀x∈S,
x
≥
m
x\ge m
x≥m,则称
m
m
m为
S
S
S的一个下界,
S
S
S的所有下界组成下界集
L
L
L。
设集合
S
S
S为非空有限实数集,若
∃
M
∈
R
:
∀
x
∈
S
\exists M \in \mathbb{R}:\forall x\in S
∃M∈R:∀x∈S,
x
≤
M
x\le M
x≤M,则称
m
m
m为
S
S
S的一个上界,
S
S
S的所有上界组成上界集
U
U
U。
定义3.3 上(下)确界
若
β
=
min
U
\beta= \min U
β=minU,即满足如此下条件:
(1)
β
\beta
β是S的一个上界;
(2)
β
\beta
β是S的最小上界,即
∀
ε
>
0
\forall \varepsilon >0
∀ε>0,
∃
x
∈
S
\exists x\in S
∃x∈S:
x
+
ε
>
β
x +\varepsilon >\beta
x+ε>β。
称
β
\beta
β为
x
x
x的上确界,记为
β
=
sup
S
\beta =\sup S
β=supS。
若
α
=
max
L
\alpha= \max L
α=maxL,即满足如此下条件:
(1)
α
\alpha
α是S的一个下界;
(2)
α
\alpha
α是S的最大下界,即
∀
ε
>
0
\forall \varepsilon >0
∀ε>0,
∃
x
∈
S
\exists x\in S
∃x∈S:
x
−
ε
<
α
x -\varepsilon <\alpha
x−ε<α。
称
α
\alpha
α为
x
x
x的下确界,记为
α
=
inf
S
\alpha =\inf S
α=infS。
戴德金分割
定义3.4 分割
设集合 A A A, B ⊂ R B\subset \mathbb{R} B⊂R,满足条件: A ∪ B = R A\cup B=\mathbb{R} A∪B=R, A ∩ B = ∅ A\cap B=\varnothing A∩B=∅, A ≠ ∅ A\ne \varnothing A=∅, B ≠ ∅ B\neq \varnothing B=∅,且对所有的 a ∈ A a\in A a∈A, ∀ b ∈ B \forall b\in B ∀b∈B,都有 a < b a<b a<b,则称 ( A , B ) \left ( A,B \right ) (A,B)是 R \mathbb{R} R的一个分割。
定理3.1 戴德金分割定理
对于 R \mathbb{R} R的任意分割,都存在唯一的 x ∗ ∈ R x^{\ast}\in \mathbb{R} x∗∈R,使得对所有的 a ∈ A a\in A a∈A,对所有的 b ∈ B b\in B b∈B,都有 a ≤ x ∗ ≤ b a\le x^{\ast } \le b a≤x∗≤b。
定理3.1 确界存在定理
非空有上界的实数集必有上确界,非空有下界的实数集必有下确界。
确界存在定理与戴德金分割定理等价,通常选择其一作为公理。
单调有界收敛定理
定理3.2 单调有界收敛定理
单调有界数列一定收敛。
根据确界存在定理,单调递增数列必有上确界,单调递减数列必有下确界。
以单调递增数列为代表,
设数列
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}单调递增且有上界,则
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}一定有上确界
β
\beta
β,
根据上确界定义,可知:
(1)
∀
n
\forall n
∀n,
x
n
≤
β
x_{n}\le \beta
xn≤β;
(2)
∀
ε
>
0
\forall \varepsilon >0
∀ε>0,
∃
n
0
:
x
n
0
>
β
−
ε
\exists n_{0}:x_{n_{0} }>\beta -\varepsilon
∃n0:xn0>β−ε。
令
N
=
n
0
N=n_{0}
N=n0,则
∀
ε
>
0
\forall \varepsilon > 0
∀ε>0,
∃
N
\exists N
∃N:
∀
n
>
N
\forall n> N
∀n>N,
x
n
>
x
n
0
x_{n}>x_{n_{0}}
xn>xn0,
∣
x
n
−
β
∣
<
ε
\left | x_{n} - \beta \right | < \varepsilon
∣xn−β∣<ε,也就是
lim
n
→
∞
{
x
n
}
=
α
\lim_{n \to \infty} \left \{ x_{n} \right \}=\alpha
limn→∞{xn}=α。
闭区间套定理
定义3.5 闭区间套
若一系列闭区间
{
[
a
n
,
b
n
]
}
\left \{ \left [ a_{n},b_{n} \right ] \right \}
{[an,bn]}满足:
(1)
[
a
n
,
b
n
]
⊂
[
a
n
+
1
,
b
n
+
1
]
\left [ a_{n},b_{n} \right ] \subset \left [ a_{n+1},b_{n+1} \right ]
[an,bn]⊂[an+1,bn+1];
(2)
lim
n
→
∞
(
a
n
−
b
n
)
=
0
\lim_{n \to \infty} \left ( a_{n}-b_{n} \right ) =0
limn→∞(an−bn)=0;
则称
{
[
a
n
,
b
n
]
}
\left \{ \left [ a_{n},b_{n} \right ] \right \}
{[an,bn]}为闭区间套。
定理3.3 闭区间套定理
闭区间套 { [ a n , b n ] } \left \{ \left [ a_{n},b_{n} \right ] \right \} {[an,bn]}中一定存在属于任意 [ a n , b n ] \left [ a_{n},b_{n} \right ] [an,bn]的唯一的实数 ξ \xi ξ,且 lim n → ∞ a n = lim n → ∞ b n = ξ \lim_{n \to \infty} a_{n}=\lim_{n \to \infty} b_{n}=\xi limn→∞an=limn→∞bn=ξ。
由闭区间套定义,
a
1
≤
a
2
≤
⋯
≤
a
n
≤
⋯
≤
b
n
≤
⋯
≤
b
2
≤
b
1
a_{1}\le a_{2} \le \cdots \le a_{n}\le \cdots \le b_{n } \le \cdots\le b_{2}\le b_{1}
a1≤a2≤⋯≤an≤⋯≤bn≤⋯≤b2≤b1,可知数列
{
a
n
}
\left \{ a_{n} \right \}
{an}有上界
b
1
b_{1}
b1且数列
{
a
n
}
\left \{ a_{n} \right \}
{an}单调递增,
引用单调有界收敛定理,数列
{
a
n
}
\left \{ a_{n} \right \}
{an}收敛,同理数列
{
b
n
}
\left \{ b_{n} \right \}
{bn}也收敛。
设其极限为
ξ
\xi
ξ,
lim
n
→
∞
b
n
=
lim
n
→
∞
a
n
−
(
a
n
−
b
n
)
=
lim
n
→
∞
a
n
=
ξ
\lim_{n \to \infty} b_{n}=\lim_{n \to \infty} a_{n} -\left ( a_{n}-b_{n} \right )=\lim_{n \to \infty} a_{n}=\xi
limn→∞bn=limn→∞an−(an−bn)=limn→∞an=ξ。
由构造方式,
ξ
\xi
ξ既是数列
{
a
n
}
\left \{ a_{n} \right \}
{an}的上确界,又是数列
{
b
n
}
\left \{ b_{n} \right \}
{bn}的下确界,所以
∀
[
a
n
,
b
n
]
\forall \left [ a_{n},b_{n} \right ]
∀[an,bn],
a
n
≤
ξ
≤
b
n
a_{n} \le \xi \le b_{n}
an≤ξ≤bn。
下证唯一性,可设另一个数
η
\eta
η也存在于任意
[
a
n
,
b
n
]
\left [ a_{n},b_{n} \right ]
[an,bn]中,则有
∀
[
a
n
,
b
n
]
\forall \left [ a_{n},b_{n} \right ]
∀[an,bn],
a
n
≤
η
≤
b
n
a_{n} \le \eta \le b_{n}
an≤η≤bn。
引用迫敛性定理,则
lim
n
→
∞
a
n
=
lim
n
→
∞
b
n
=
η
=
ξ
\lim_{n \to \infty} a_{n}=\lim_{n \to \infty} b_{n}=\eta=\xi
limn→∞an=limn→∞bn=η=ξ。
定理3.4 实数的不可数性
实数不可数。
反证法,设实数集合
R
\mathbb{R}
R可数,具体表现为所有实数可以从小到大排列成一列数列,并且下标集为自然数集
N
\mathbb{N}
N,已知闭区间
[
0
,
1
]
\left [ 0,1 \right ]
[0,1]与实数集等势,所以不妨将上文列出的实数数列一一对应到
[
0
,
1
]
\left [ 0,1 \right ]
[0,1]上,记为
{
x
n
}
=
{
x
1
,
x
2
,
…
,
x
n
,
…
}
(
∀
n
∈
N
,
0
≤
x
n
≤
1
)
\left \{ x_{n} \right \}=\left \{ x_{1},x_{2},\dots ,x_{n},\dots \right \}(\forall n\in \mathbb{N},0\le x_{n}\le 1)
{xn}={x1,x2,…,xn,…}(∀n∈N,0≤xn≤1),设;
执行以下流程:
- 将区间 [ a n , b n ] \left [ a_{n},b_{n} \right ] [an,bn]三等分为 [ a n , 2 a n + b n 3 ] \left [ a_{n},\frac{2a_{n}+b_{n} }{3} \right ] [an,32an+bn], [ 2 a n + b n 3 , 2 b n + a n 3 ] \left [ \frac{2a_{n}+b_{n} }{3},\frac{2b_{n}+a_{n} }{3} \right ] [32an+bn,32bn+an], [ 2 b n + a n 3 , b n ] \left [ \frac{2b_{n}+a_{n} }{3},b_{n} \right ] [32bn+an,bn];
- 对应的实数 x n x_{n} xn最多只能出现在两个区间内(区间内或边界点),所以可以选取不包含 x n x_{n} xn的区间作为下一次循环的 [ a n + 1 , b n + 1 ] \left [ a_{n+1},b_{n+1} \right ] [an+1,bn+1];
- 循环上述流程。
经过上述流程,可构造闭区间套
[
a
n
,
b
n
]
\left [ a_{n},b_{n} \right ]
[an,bn]。
根据闭区间套定理,必有
∀
n
∈
N
\forall n\in \mathbb{N}
∀n∈N,
∃
ξ
∈
[
a
n
,
b
n
]
\exists \xi \in \left [ a_{n},b_{n} \right ]
∃ξ∈[an,bn],而根据构造闭区间套
[
a
n
,
b
n
]
\left [ a_{n},b_{n} \right ]
[an,bn]的方法,
ξ
∉
{
x
n
}
\xi \notin \left \{ x_{n} \right \}
ξ∈/{xn},数列
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}不可能包含所有实数,由此实数不可数。
致密性定理
定义3.6 子列
在数列 { x n } \left \{ x_{n} \right \} {xn}的下标中取一列单调递增的下标 n k n_{k} nk,对应的项 x n k x_{n_{k}} xnk组成子列 { x n k } ( x n k ≥ k ) \left \{ x_{n_{k}} \right \}(x_{n_{k}}\ge k) {xnk}(xnk≥k)。
定理3.5 (Bolzano_Weierstrass定理)致密性定理
有界数列必有收敛子列。
设数列
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}有界,
a
0
≤
x
n
≤
b
0
a_{0}\le x_{n} \le b_{0}
a0≤xn≤b0
将
[
a
0
,
b
0
]
\left [ a_{0},b_{0} \right ]
[a0,b0]分为
[
a
0
,
a
0
+
b
0
2
]
\left [ a_{0},\frac{a_{0}+b_{0} }{2}\right ]
[a0,2a0+b0],
[
a
0
+
b
0
2
,
b
0
]
\left [ \frac{a_{0}+b_{0} }{2},b_{0} \right ]
[2a0+b0,b0],由于至少有一个区间包含
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}中的无穷多项,所以将这个区间标记为
[
a
1
,
b
1
]
\left [ a_{1},b_{1} \right ]
[a1,b1],
如此重复以下流程:
(1)将
[
a
n
,
b
n
]
\left [ a_{n},b_{n} \right ]
[an,bn]分为
[
a
n
,
a
n
+
b
n
2
]
\left [ a_{n},\frac{a_{n}+b_{n} }{2}\right ]
[an,2an+bn],
[
a
n
+
b
n
2
,
b
n
]
\left [ \frac{a_{n}+b_{n} }{2},b_{n} \right ]
[2an+bn,bn];
(2)至少有一个区间包含
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}中的无穷多项,将这个区间作为
[
a
n
+
1
,
b
n
+
1
]
\left [ a_{n+1},b_{n+1} \right ]
[an+1,bn+1];
无限循环后得到闭区间套
{
[
a
n
,
b
n
]
}
\left \{ \left [ a_{n},b_{n} \right ] \right \}
{[an,bn]},根据闭区间套定理,一定存在属于任意
[
a
n
,
b
n
]
\left [ a_{n},b_{n} \right ]
[an,bn]的唯一的实数
ξ
\xi
ξ,且
lim
n
→
∞
a
n
=
lim
n
→
∞
b
n
=
ξ
\lim_{n \to \infty} a_{n}=\lim_{n \to \infty} b_{n}=\xi
limn→∞an=limn→∞bn=ξ。
从每个
[
a
k
,
b
k
]
\left [ a_{k},b_{k} \right ]
[ak,bk]中取出对应的
x
n
k
x_{n_{k}}
xnk,排列成子列
{
x
n
k
}
\left \{ x_{n_{k}} \right \}
{xnk},有
a
k
≤
x
n
k
≤
b
k
a_{k}\le x_{n_{k}} \le b_{k}
ak≤xnk≤bk,
由三明治定理,
lim
k
→
∞
a
k
=
lim
k
→
∞
b
k
=
lim
k
→
∞
x
n
k
=
ξ
\lim_{k \to \infty} a_{k}=\lim_{k \to \infty} b_{k}=\lim_{k \to \infty}x_{n_{k}}= \xi
limk→∞ak=limk→∞bk=limk→∞xnk=ξ,即子列
{
x
n
k
}
\left \{ x_{n_{k}} \right \}
{xnk}收敛。
推论3.1
无界数列必有发散子列。
Cauchy收敛准则
定义3.6 基本列
若数列
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}满足:
∀
ε
>
0
\forall \varepsilon >0
∀ε>0,
∃
N
:
∀
n
\exists N:\forall n
∃N:∀n,
m
>
N
m>N
m>N,
∣
x
n
−
x
m
∣
<
ε
\left | x_{n}-x_{m} \right |<\varepsilon
∣xn−xm∣<ε
则称数列
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}为基本列。
定理3.7 Cauchy收敛准则
数列
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}收敛的充要条件是数列
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}为基本列。
<1>必要性
由数列极限定义,
∀
ε
>
0
\forall \varepsilon > 0
∀ε>0,
∃
N
1
\exists N_{1}
∃N1:
∀
n
>
N
1
\forall n> N_{1}
∀n>N1,
∣
x
n
−
a
∣
<
ε
2
\left | x_{n} - a\right | < \frac{\varepsilon }{2}
∣xn−a∣<2ε,
同理,
∀
ε
>
0
\forall \varepsilon > 0
∀ε>0,
∃
N
2
\exists N_{2}
∃N2:
∀
n
>
N
2
\forall n> N_{2}
∀n>N2,
∣
x
m
−
a
∣
<
ε
2
\left | x_{m} - a\right | < \frac{\varepsilon }{2}
∣xm−a∣<2ε。
根据三角不等式,
∣
x
n
−
x
m
∣
≤
∣
x
n
−
a
∣
+
∣
a
−
x
m
∣
<
ε
\left | x_{n}-x_{m} \right |\le \left | x_{n} - a\right |+\left | a-x_{m} \right | < \varepsilon
∣xn−xm∣≤∣xn−a∣+∣a−xm∣<ε,
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}为基本列。
<2>充分性
下证
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}有界
根据基本列定义,
∀
ε
>
0
\forall \varepsilon >0
∀ε>0,
∃
N
:
∀
n
\exists N:\forall n
∃N:∀n,
m
>
N
m>N
m>N,
∣
x
n
−
x
m
∣
<
ε
2
\left | x_{n}-x_{m} \right |<\frac{\varepsilon }{2}
∣xn−xm∣<2ε,取
m
=
N
+
1
m=N+1
m=N+1,
ε
=
2
ε
0
\varepsilon =2\varepsilon _{0}
ε=2ε0,则
∣
x
n
−
x
N
+
1
∣
<
ε
0
\left | x_{n}-x_{N+1} \right |<\varepsilon_{0}
∣xn−xN+1∣<ε0,
根据三角不等式,
∣
x
n
∣
≤
ε
0
+
∣
x
N
+
1
∣
\left | x_{n} \right |\le \varepsilon_{0} +\left | x_{N+1} \right |
∣xn∣≤ε0+∣xN+1∣,
设
M
=
{
x
1
,
x
2
,
…
,
x
N
,
ε
0
+
∣
x
N
+
1
∣
}
M=\left \{ x_{1},x_{2},\dots, x_{N},\varepsilon_{0} +\left | x_{N+1} \right | \right \}
M={x1,x2,…,xN,ε0+∣xN+1∣},则有
∣
x
n
∣
<
M
\left | x_{n} \right |<M
∣xn∣<M,数列
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}有界,
根据列紧性定理,数列
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}必有收敛子列
{
x
n
k
}
\left \{ x_{n_{k}} \right \}
{xnk},设
lim
k
→
∞
x
n
k
=
ξ
\lim_{k \to \infty} x_{n_{k}}=\xi
limk→∞xnk=ξ。
根据基本列定义,
∀
ε
>
0
\forall \varepsilon >0
∀ε>0,
∃
N
:
∀
n
\exists N:\forall n
∃N:∀n,
m
>
N
m>N
m>N,
∣
x
n
−
x
m
∣
<
ε
2
\left | x_{n}-x_{m} \right |<\frac{\varepsilon }{2}
∣xn−xm∣<2ε,
令
n
k
≥
k
>
N
n_{k}\ge k>N
nk≥k>N,则有
∀
ε
>
0
\forall \varepsilon >0
∀ε>0,
∃
N
:
∀
n
\exists N:\forall n
∃N:∀n,
m
>
N
m>N
m>N,
∣
x
n
−
x
n
k
∣
<
ε
2
\left | x_{n}-x_{n_{k}} \right |<\frac{\varepsilon }{2}
∣xn−xnk∣<2ε,
对不等式两边求
k
k
k趋近于正无穷大时的极限,
x
n
x_{n}
xn视为与
k
k
k无关的常量,
根据数列极限的保号性,
∣
x
n
−
ξ
∣
≤
ε
2
<
ε
\left | x_{n}-\xi \right |\le \frac{\varepsilon }{2}< \varepsilon
∣xn−ξ∣≤2ε<ε,也就是
{
x
n
}
\left \{ x_{n} \right \}
{xn}收敛。